سال‌ها پژوهش در زمینهٔ ترور کندی برای «اولیور استون» انبوهی از اسناد و مدارک به ارمغان آورده و حجم این اسناد به‌اندازه‌ای هست که استون دوباره هوای ساختن یک مستند در مورد کندی به‌سرش بزند.
سی سال پیش در چنین روزهایی بود که «اولیور استون»[۱] فیلم حماسی سیاسی و هیجان‌انگیز خود را با نام «جی‌اف‌کی»[۲] برای عموم به‌نمایش گذاشت؛ فیلمی که بلافاصله سبب بروز بحث و مجادله پیرامون نظریهٔ کارگردان شد. استون در آن فیلم گفته بود ترور شخصیت معروفی مثل «جان اف. کندی» بخشی از یک کودتای وسیع و از پیش طراحی‌شده بود.
برخلاف نظرات مخالفان، این فیلم که توسط کمپانی برادران وارنر تولید شد، خیلی زود به موفقیت و شهرت رسید و علاوه‌بر فروش دویست میلیون دلاری در سرتاسر جهان، توانست نامزد دریافت هشت جایزه اسکار هم بشود. اما برای استون از همه‌چیز مهم‌تر این بود که فیلمش کنگره را وادار کرد قانون «پیمان سوابق جی‌اف‌کی»[۳] را تصویب کند. این قانون مقرر داشت که اسناد مربوط به ترور کندی حداکثر تا ۲۶ اکتبر ۲۰۱۷ به‌طور کامل در دسترس عموم قرار بگیرد و از حالت محرمانه خارج شود . رئیس‌جمهور سابق آمریکا «دونالد ترامپ» سوگند خورد که اسنادِ باقیمانده را منتشر می‌کند، اما ناگهان بدون این‌که توضیحی بدهد تغییر نظر داد و از افشای مابقی اسناد جلوگیری کرد.
با تمام این اوصاف، سال‌ها پژوهش در زمینهٔ ترور کندی برای اولیور استون انبوهی از اسناد و مدارک به ارمغان آورده و حجم این اسناد به‌اندازه‌ای هست که استون دوباره هوای ساختن یک مستند در مورد کندی به‌سرش بزند. نتیجهٔ کار شد مستندی به‌نام «نگاهی دوباره به جی‌اف‌کی: از پشت شیشه»[۴]. قرار است افتتاحیه این فیلم در جشنوارهٔ فیلم کن باشد.
برندهٔ دو اسکار بهترین کارگردانی از خانه‌اش در لس‌آنجلس از طریق ویدیوکنفرانس با هالیوود ریپورتر مصاحبه کرد تا در مورد یک مهمانی شام با جان اف. کندی جونیور بگوید و تعریف کند چرا دوباره به‌طور خاص سراغ ساختن یک مستند در مورد ترور او رفته است.
در مورد ماجرای کندی در آمریکا یک حفره حافظه وجود دارد و من فکر می‌کنم قبل از ترک صنعت فیلم‌سازی باید چیزهایی را که در مورد این موضوع می‌دانم، افشا کنم
- چرا تصمیم گرفتید دوباره سراغ این موضوع بروید؟
ما این کار را حدوداً دو، سه سال پیش شروع کردیم. آن موقع [به‌خاطر قانون سوابی جی‌اف‌کی] حجم سرسام‌آوری از جزئیات در مورد این موضوع منتشر شده بود و کسی در مورد این اسناد گزارش تهیه نمی‌کرد. در مورد ماجرای کندی در آمریکا یک حفره حافظه[۵] وجود دارد و من فکر می‌کنم قبل از ترک صنعت فیلم‌سازی باید چیزهایی را که در مورد این موضوع می‌دانم، افشا کنم. نمی‌توانم تمام چیزهایی که می‌دانم را در این مستند بگنجانم. اما می‌توانم تعداد زیادی از حقایقی را که بعد از ساختن فیلم «جی‌اف‌کی» (۱۹۹۱) منتشر شد، کنار هم بچینم و روایت تازه‌ای ارائه کنم. هم‌چنین می‌توانم صحت حقایقی را که پیش از این در همان فیلم گفته بودم را ثابت کنم، چون آن موقع خیلی‌ها در سطح وسیعی به فیلم من حمله کردند. وجدانم مرا مقید کرده حقایق را برای مردمی که به این ماجرا اهمیت می‌دهند، روشن کنم و همین برایم انگیزه شد که این مستند را بسازم. ما اسناد زیادی را افشا کردیم. البته نه همهٔ اسناد را. ترامپ قرار بود سال ۲۰۱۷ مابقی مدارک و شواهد را در دسترس عموم قرار دهد. اما ۱۲ ساعت قبل از زمان مقرر، عقب کشید و این کار را نکرد. هنوز مقدار زیادی اسناد و مدارک وجود دارد که از حالت محرمانه خارج نشده و این‌ها همه غیر از گندکاری‌های عجیب‌وغریب سرویس مخفی آمریکاست که آن روز به‌طرزی غیرعادی تر زد و بعدها هم همه‌چیز را نابود کرد.
- فکر می‌کنید چرا ترامپ عقب کشید و اسناد را منتشر نکرد؟
هیچ‌کس نمی‌داند در کلهٔ ترامپ چه می‌گذرد. آدم مرموزی‌ست. مطمئنم یک‌جورهایی به او فشار آوردند. احتمالاً به او گفته‌اند «به‌خاطر مسائل امنیتی نمی‌توانیم این کار را بکنیم». او از چیزهای دیگری هم عقب کشیده است. اولین‌بار نیست. مثلاً وقتی رفتیم سراغِ به‌چالش کشیدنِ آژانس‌های اطلاعاتی. آن جملهٔ معروف [سناتور چاک] شومر[۶] یادتان هست؟ گفته بود «ترامپ، با سی‌آی‌ای ور نرو، وگرنه نابودت می‌کنن».
- چرا ترور کندی هنوز برای نسل جدید مهم است؟
نسل جدید جوان اهمیت زیادی برای این داستان قائلند، چون به‌نظر می‌رسد کشورمان راهش را گم کرده است. ما فراموش کرده‌ایم به‌عنوان یک کشور قرار بوده چه چیزی باشیم. تفرقه‌های نژادی در کشور بیداد می‌کند. باید این وضعیت را با ۱۹۶۳ مقایسه کنید. آن موقع انگیزه‌هایی برای کشتن کندی وجود داشت. او داشت خیلی چیزها را عوض می‌کرد. او یک اصلاح‌گر بود. می‌خواست سی‌آی‌ای را به چند هزار تکه تقسیم کند. کندی داشت پای آمریکا را از ویتنام بیرون می‌کشید و می‌خواست با روسیه تنش‌زدایی کند. قصد داشت با کوبا صلح کند. این چیزها را خیلی از مورخان تکذیب می‌کردند. الان تعداد مورخان جدی و سفت‌وسختی که سراغ اسناد مربوط به ترور کندی رفته‌اند زیاد نیست. در حالی‌که حجم این اسناد خیلی زیاد است. ما وقت نداریم تک‌تک ورق‌های این اسناد را بررسی کنیم. اما می‌خواهیم یک نسخهٔ چهار ساعته از مستند نیز پخش کنیم.
فکر می‌کنم فیلم «جی‌اف‌کی»، خانواده کندی را شوکه کرده بود. خبر دارم «تدی کندی» نمی‌خواست فیلم را ببیند. رابرت مرده بود. اما پسرش به من گفت روزی که جی‌اف‌کی کشته شد، رابرت به سی‌آی‌ای زنگ زده و پرسیده «شما کشتینش؟»
- وقتی مستند را می‌ساختید «جکی کندی» مرده بود. اگر زنده بود شاید به انتشار صحنه‌های ترور اعتراض می‌کرد. از این نظر موقع ساخت مستند احساس آزادی بیشتری می‌کردید؟
نه. ما هیچ‌وقت در این مورد چیزی از جکی نشنیدیم. بعد از انتشار فیلم «پلاتون»[۷] او برای من یک نامه خیلی زیبا نوشت. جکی عاشق پلاتون شده بود و فکر می‌کرد یک اثر هنرمندانه است. از من خواست اگر قصد نوشتن کتابی در این زمینه دارم، برای دیدنش بروم. آن موقع در یکی از شرکت‌های انتشاراتی کار می‌کرد. فکر می‌کنم فیلم «جی‌اف‌کی»، خانواده کندی را شوکه کرده بود. خبر دارم «تدی کندی» نمی‌خواست فیلم را ببیند. رابرت مرده بود. اما پسرش به من گفت روزی که جی‌اف‌کی کشته شد، رابرت به سی‌آی‌ای زنگ زده و پرسیده «شما کشتینش؟» . آن‌ها می‌دانستند که روس‌ها کندی را ترور نکرده‌اند. پس با قدرت به این نتیجه رسیدند که این اقدام از سمت جناح راست آمریکا انجام شده. وقتی «لیندون جانسون»[۸] به‌قدرت رسید، رابرت دیگر هیچ قدرتی نداشت. جانسون نُطُق رابرت را کشید.
- آیا شده بود که بعد از اکران فیلم با جان اف. کندی جونیور صحبت کنید؟
من در مجلهٔ «جورج» با جان آشنا شدم و با او کار کردم. چندتا مقاله برایش نوشتم. یک‌بار با هم در نیویورک برای شام رفتیم بیرون. خیلی خوش‌برخورد بود. یک جوان جذاب دلنشین. آن موقع حس کردم از این ماجراها ترسیده است چون هیچ قدرت سیاسی خاصی نداشت. این‌که در قامت یک کاندیدای احتمالی ریاست‌جمهوری ظاهر شود و در مورد ترور پدرش صحبت کند می‌توانست حسابی برایش دردسر بسازد. اما در مورد ماجرای ترور پدرش تردیدها و شبهه‌های زیادی داشت. وگرنه چرا باید من را برای شام دعوت می‌کرد و سر میز شام از من می‌پرسد نظرم در مورد ترور پدرش چیست؟ به‌نظرم آن روز شبیه نمایشنامه «هملت» بود. هملت حس می‌کند یک جای کار می‌لنگد، اما نمی‌تواند کاری کند.
- آیا در حال حاضر روی مستند خاصی کار می‌کنید؟
متأسفانه بله. کار خیلی جذابیست. الان حدود یک سال است که روی یک مستند با موضوع انرژی هسته‌ای کار می‌کنم. بازار فیلم یک‌جورهایی دیگر مرده است. دیگر پالس حیاتی ندارد، نه؟ فکر نمی‌کنم با شرایط کنونی هیچ استودیویی حاضر شود فیلمی مثل جی‌اف‌کی بسازد . اما این مستندی که ساختیم بازخوردهای خوبی داشت. تولیدکننده‌ها خیلی روی این مستند حساسند. برای همین است که می‌خواهم به کن بروم و جی‌اف‌کی را اکران کنم. بعد از آن هم مستند را نمایش خواهیم داد.
پی‌نوشت‌ها:
[۱] Oliver Stone
[۲] JFK: John F. Kennedy
[۳] JFK Records Act
[۴] JFK Revisited: Through the Looking Glass
[۵] Memory Hole
دستگاهی که در رمان ۱۹۸۴ (جورج اورول) برای تغییر دادن یا از بین بردن اسناد، تصاویر، رونوشت یا پرونده‌های جعلی یا شرم‌آور استفاده می‌شود.
[۶] Sen. Chuck Schumer
[۷] Platoon, Oliver Stone, (1986)
[۸] Lyndon Johnson
۲۳ تیر, ۱۴۰۰