«ماهرشالا علی» و «رامی یوسف» در نمایی از مجموعه «رامی» (۲۰۱۹)
انوشا ساکوی
«ریز احمد» ستاره هالیوودی معتقد است: «افزایش تعداد فیلمسازان و هنرمندان مسلمانی که راوی داستان‌های حقیقی، انسانی و ملموس از جامعه مسلمانان باشند، امری حیاتی است.»
«ریز احمد»[۱]، ستاره بریتانیایی پاکستانی فیلم برنده اسکار «صدای متال»[۲]، مدت‌هاست در مورد کلیشهٔ بازنمایی مسلمانان به عنوان تروریست در هالیوود آشفته‌خاطر است. به دنبال این قضیه او و تعدادی از کنشگران در حال راه‌اندازی مجموعه‌ای از برنامه‌ها با هدف مبارزه با کلیشه‌ها در سینما و جذب فیلمسازان و هنرمندان مسلمان بیشتری به این جنبش هستند.
این بازیگر و تهیه‌کننده با «صندوق پیلارز»[۳]، گروه ذی‌نفوذی واقع در شیکاگو، و «بنیاد فورد»[۴] همراه شده است تا برای راویان مسلمان کمک هزینه‌های تحصیلی ۲۵ هزار دلاری فراهم کنند. آن‌ها همچنین مطالعه‌ای را آغاز کرده‌اند که به حاشیه رفتن مسلمانان در هالیوود را مورد بررسی قرار می‌دهد.
فقدان این بازنمایی‌ها از منظر یک مسلمان به عنوان رنجی مضاعف تجربه می‌شود؛ رنج انسانی که خود و کشورش مورد تهاجم قرار گرفته و یا با قوانین تبعیض‌آمیز مواجه شده است
گروهی که توسط احمد و با همکاری موسسه‌های پیلارز و فورد تشکیل شده است، با رونمایی از «طرح مشارکت مسلمانان»، از مذاکره با شرکت‌های فیلم‌سازی در جهت کنار گذاشتن بازنمایی‌های کلیشه‌‌ای و تضمین حداقل یک قرارداد با فیلمسازان مسلمان همراه با پیش‌پرداخت، خبر دادند.
«کاشف شیخ»[۷]، رئیس صندوق پیلارز می‌گوید: «همه تلاش ما این است تا از هنرمندان و تولید‌کنندگان مسلمان محتوای خلاق حمایت کنیم تا داستان‌هایی که می‌خواهند را روایت کنند. ما نمی‌خواهیم بگوییم که جامعهٔ مسلمانان بی‌نقص است… ما به دنبال بازنمایی تفاوت‌های ظریف جامعه هستیم و می‌خواهیم در کنار دیگر گروه‌ها در سطح میانی قرار بگیریم.»
این گروه در ابتدای کار از مرکز تحقیقاتی آننبرگ با مدیریت «استیسی اسمیت»[۸] و همچنین تیمی از دانش‌آموزان محقق مسلمان درخواست کردند تا بازنمایی مسلمانان در هالیوود را مورد بررسی قرار دهند. اسمیت معتقد است: «هیچ توجیه منطقی برای عدم توجه تهیه‌کنندگان به این داده‌ها و آمارها وجود ندارد و در صورت حفظ شرایط موجود، نمی‌توانیم برای سال آینده در انتظار تغییراتی اساسی باشیم.»
در صورت حفظ شرایط موجود، نمی‌توانیم برای سال آینده در انتظار تغییراتی اساسی باشیم
براساس مطالعات آننبرگ، کمتر از ۱۰ درصد از فیلم‌های بررسی شده شامل کاراکتر مسلمانی بودند که دیالوگ دارد، و البته ۷۶.۴ درصد از این کاراکترها مرد بودند. تنها ۴.۴ درصد از کاراکترهای مسلمان در این فیلم‌ها نقش اصلی را داشتند. در این ۲۰۰ فیلم بررسی شده، بیش از نیمی از کاراکترهای اصلی یا ثانویه به عنوان مهاجر یا پناهجو به تصویر کشیده شده‌اند. زنان مسلمان نیز عمدتا در کلیشهٔ شخصیت‌های منفعل بازنمایی می‌شوند.
حدود دو سوم کاراکترهای مسلمان این فیلم‌ها، غرب آسیایی یا اهل آفریقای شمالی، حدود ۲۱ درصد آسیایی و تنها ۵.۶ درصد از آن‌ها سیاه‌پوست یا آفریقایی آمریکایی به تصویر کشیده شده‌اند. محققان این مطالعه دریافتند که کاراکترهای مسلمان غالباً در زمان یا مکان‌هایی ریشه دارند که باعث می‌شود آن‌ها را به عنوان «خارجی» یا «دیگری» در نظر بگیریم، و یا مانند فیلم سینمایی «علاءالدین»[۹] (۲۰۱۹، والت دیزنی) در گذشته‌ای خیالی به تصویر کشیده می‌شوند.
بسیاری از چالش‌هایی که اکثر جوامع با آن مواجه می‌شوند، ریشه در روایت‌های منفی و جداناپذیر دارد
اما در حقیقت، مسلمانان متنوع‌ترین گروه مذهبی جهان از نظر نژاد و قومیت هستند؛ حجم عظیمی از جمعیت مسلمانان (در حدود ۶۲ درصد) در آسیا واقع شده است و طبق داده‌های مرکز تحقیقاتی پیو، در حدود یک پنجم مسلمانان آمریکا، سیاه‌پوست هستند.
درک هالیوود از مسلمانان با خشونت عجین شده است. براساس داده‌های این مطالعه، نزدیک به ۴۰ درصد از کاراکترهای اصلی و ثانویه مسلمان این فیلم‌ها، به عنوان مجریان جرم به تصویر کشیده شده، و بیش از نیمی از آن‌ها (۵۳.۷ درصد) هدف جرم و جنایت قرار می‌گیرند. «نورآئین خان»[۱۰]، یکی از مدیران موسسه فورد می‌گوید: «اکنون زمان بسیار مناسبی برای انتشار یافته‌ای این پژوهش است. بسیاری از چالش‌هایی که اکثر جوامع با آن مواجه می‌شوند، ریشه در روایت‌های منفی و جداناپذیر دارد.»
پیلارز اعلام کرده است برای آغاز حرکت، با کمک ریز احمد، اولین کاندیداهای دریافت کمک‌هزینهٔ آموزشی سال آتی انتخاب خواهند شد. احمد که این روزها شرکت فیلم‌سازی خود به نام «لفت هندد»[۱۱] را در استودیوی آمازون واقع در شهر کالور اداره می‌کند، می‌گوید جایگاه امروز او بدون کمک هزینه‌های دانشجویی قابل دسترس نبوده و بدون کمک‌های خصوصی هیچ‌وقت نمی‌توانسته به مدرسه بازیگری و طراحی تئاتر برود.
اگر به مشارکت در ساخت فیلم‌ها و سریال‌های سمی، منسوخ و البته نژادپرستانه ادامه دهیم، دستاورد قابل توجهی نخواهیم داشت
این برنامهٔ چندین ساله در سال اول خود بر روی کارگردانان و نویسندگان سینما و تلویزیون متمرکز خواهد بود و امیدوار است در سال‌های آتی برنامه خود را به دیگر مهارت‌ها شامل ادبیات، موسیقی و هنرهای تجسمی توسعه دهد. منابعی که برای افراد منتخب در نظر گرفته شده شامل کارگاه‌ها و مکالمات دوستانه با مشاوران با سابقهٔ مجموعه و همچنین اعضای اصلی شامل احمد، «حسن مینهاج»[۱۲]، «ماهرشالا علی»[۱۳]، «جهان نوجائیم»[۱۴] و «رامی یوسف»[۱۵] می‌شود.
ریز احمد، در سال ۲۰۱۷ نقش یک دانشجوی پاکستانی-آمریکایی که به اتهام قتل یک زن دستگیر می‌شود را در مجموعهٔ «آن شب»[۱۶] ایفا کرد و برای این نقش برنده جایزه امی شد. او در پایان این گفت‌وگو تاکید می‌کند: «افزایش تعداد فیلمسازان و هنرمندان مسلمانی که راوی داستان‌های حقیقی، انسانی و ملموس از جامعه مسلمانان باشند، امری حیاتی است و ما نیاز داریم که به این مهم دست پیدا کنیم. اما اگر به مشارکت در ساخت فیلم‌ها و سریال‌های سمی، منسوخ و البته نژادپرستانه ادامه دهیم، دستاورد قابل توجهی نخواهیم داشت».
[۱] Riz Ahmed
[۲] Sound of Metal – 2019
[۳] Pillars Fund
[۴] The Ford Foundation
[۵] USC Annenberg Inclusion Initiative study
[۶] Pew Research Center
[۷] Kashif Shaikh
[۸] Stacy Smith
[۹] Aladdin
[۱۰] Noorain Khan
[۱۱] Left Handed Films
[۱۲] Hasan Minhaj: کمدین، بازیگر و مفسر سیاسی که این روزها برنامه تلویزیونی خود با عنوان «اقدام میهن‌پرستانه» را روی سرویس نتفلیکس اجرا می‌کند.
[۱۳] Mahershala Ali: بازیگر آمریکایی برنده دو جایزه اسکار
[۱۴] Jehane Noujaim: مستندساز آمریکایی-لبنانی
[۱۵] Ramy Youssef: کمدین، بازیگر و نویسنده آمریکایی-مصری که به تازگی مجموعه کمدی «رامی» از او، روی سرویس هولو برای فصل سوم تمدید شد.
[۱۶] The Night of
۲۶ مرداد, ۱۴۰۰