کُنستانس وو بازیگر نقش اول زن در فیلم آسیاییهای خرپول
در تاریخ سینما و تلویزیون تنها یک زن آسیایی-آمریکایی در نقش اول یک فیلم درام نامزد جایزهی اِمی شده است. رویدادی که امسال با نامزدی ساندرا اُ برای بازی در مجموعهی تلویزیونی «کشتن ایو» ساختهی بیبیسی رخ داد. در تاریخ سینما فقط یک آسیاییتبار، برندهی جایزهی اسکار بهترین هنرپیشهی مرد شده است: بن کینگزلی، یک انگلیسی-هندی برای بازی در فیلم «گاندی»(۱۹۸۲) به کارگردانی ریچارد آتنبرو. تنها هنرپیشهی زن آسیاییتبار که نامزد اسکار شد مرِل اوبران (هندی، نیوزیلندی، انگلیسی) بود که او هم در نهایت موفق به دریافت جایزه برای بازی در فیلم «فرشتهی تاریکی» (فیلمی ساخته ۸۰ سال پیش) نشد.
کنستانس وو که دختر دو مهاجر تایوانی است با مشکلات بزرگ شدن در ویرجینیا به خوبی آشنا است. لوسی لیو که سالها در مجموعهی تلویزیونی ابتدایی و بسیاری فیلمهای دیگر بازی کرده و ساندرا اُ که در ۱۰ فصل سریال تلویزیونی «آناتومی گرِی» نقشآفرین بوده، از معدود زنان آمریکایی-آسیایی هستند که نقشهای اصلی را در فیلمها و مجموعههای مهم بازی کردهاند. کنستانس وو با بازی در مجموعهی تلویزیونی «مهاجران آسیایی جدید» از کمپانی ایبیسی در نقش «جسیکا هانگ»، مهاجری تایوانی و مادری نگران و مبارز، نقش دیگری به کارنامهاش اضافه کرد. حالا او در فیلم «آسیاییهای خرپول» هنرنمایی میکند. نخستین فیلم مهم هالیوودی با هنرپیشههای آمریکایی-آسیایی در نقشهای اصلی پس از فیلم «باشگاه جوی لاک» ساخته ۱۹۹۳. و همانطور که آلیسون چیو در واشنگتنپست نوشته است، این فیلم «یک فیلم تماماً آسیایی بدون هنرهای رزمی و بدون شخصیتهای غیرطبیعی، کلیشهای و غیراجتماعی» است.
مشکلات ساخت فیلمی که تماما مربوط به آمریکایی-آسیاییها باشد بسیار زیاد است. مارگارت چو[۱] حالا که پس از سالها به کمدیاش با نام دختران کاملا آمریکایی[۲] نگاه میکند این مشکلات را خیلی بهتر درک میکند. این سریال، اولین مجموعهی تلویزیونی بود که خانوادهای آسیایی را در کانون توجه خود قرار میداد. پخش این سریال در سال ۱۹۹۴ آغاز و تنها یک فصل از آن ساخته شد. از آنجا که مارگارت چو، با آن شخصیت حساس و عصبی، در انتخاب نهاییِ صحنههای سریال تصمیم گیرنده نهایی[۳] نبود این مجموعه در نهایت به جای از بین بردن کلیشهها و افسانهها در مورد آسیاییها، بیشتر به تقویت آنها منجر شد. در بیستمین سالگرد این سریال[۴]، چو به رسانهای کرهای در مورد هویتهای قومی گفت: هم به نمایش گذاشتن آنها مشکلساز است و هم به نمایش نگذاشتن آنها و این مسئلهی غریبی است. هراس موجود از این بابت است که آسیایی-آمریکاییها کمتر در تلویزیون دیده میشوند و در نتیجه عدهای هم که دیده میشوند، به شدت زیر ذرهبین نقد هستند.
علاوه بر این مارگارت چو -که خودش یکی از طرفداران سریال «مهاجران آسیایی جدید» است- گفته که تنوع و گوناگونی در صنعت سینما بسیار زیاد شده اما نه آنقدر که فیلم«آسیاییهای خرپول» دیگر در معرض حساسیت شدید نباشد و همیشه این ترس بود که مبادا فیلم، بیش از اندازه آسیایی باشد یا برعکس اصلا آسیایی نباشد. همینطور که انتظار میرفت اتهاماتِ به کارگیری هنرپیشههای غیرآسیایی در توییتر ظاهر شد: زمانی که درمورد هنری گلدینگ[۵] هنرپیشه نقش اول مرد گفته شد او کاملا آسیایی نیست ( پدرش انگلیسی و مادرش از قبیلهای در جزیره بورنئو است).
وو: مشکل است بتوانید برای خود در هالیوود جایگاهی کسب کنید که با شما بهطور شایسته رفتار شود. اگر قدردان هر چیزی که به شما میدهند نباشید، کنار گذاشته میشوید
وو این را میداند و با رسانههای اجتماعی و فعالان آن آشنا است. او در کانون توجه یک کمپین تویتری به نام «با بازی کُنستانس وو[۶]» بود که او را در نقشهای خیالی به جای ستارههای بلاکباسترهای سفیدپوستمحور قرار میداد، مثل قهرمان مجموعهی عطش مبارزه[۷]. برای او که سالها برای یافتن کاری در هالیوود تلاش کرده، حتی اعتباری که از فیلم «آسیاییهای خرپول» به دست آورده، با احساساتی متناقض همراه است. او میگوید: «مشکل است که بتوانید برای خود جایگاهی کسب کنید که با شما به طور شایسته رفتار شود. از شما انتظار میرود برای هر چیز کوچکی که به شما میدهند قدردان باشید و اگر (بابت نقشهای کوچک) متشکر نباشید، کنار گذاشته میشوید».
فیلم سینمایی «آسیاییهای خرپول»
در فیلم «آسیاییهای خرپول» که اقتباسی است از کتاب پروفروش کِوین کوآن[۸] به همین نام، خانم وو در نقش رِیچل چو بازی میکند، یک پرفسور چینی-آمریکایی فروتن و خودمانی در دانشگاه نیویورک که دوستپسرش به نام «نیک» (هنری گلدینگ) او را به یک عروسی در سنگاپور دعوت کرده است. ریچل خیلی زود میفهمد که دوستش بسیار ثروتمند است و گرفتار خودپسندی و افاده فروشیهای ثروتمندان سنگاپور میشود، از جمله مادر مستبد «نیک» به نام النور (میشل یئو) که دوستِ دخترِ پسرش را نمیپسندد. در نتیجه، یک بازی[۹] و کشمکش روانی آغاز میشود.
برخلاف «جسیکا» در مجموعهی تلویزیونی «مهاجران آسیایی جدید» که یک مهاجر سرزنده بود، شخصیت «ریچل» در فیلم «آسیاییهای خرپول»، ظرافتهای بیشتری به کاراکتر این زن که در میان افراد مهم احاطه شده، اضافه میکند. او میگوید: «وقتی نقش یک مهاجر خارجی را بازی میکنید به راحتی میتوانید آن را به نقشی درخشان تبدیل کنید چون او یا یک فرد خندان است یا یک آدم سرسخت (و فقط یکی از این دو). مثل آن است که فقط با رنگ آبی نقاشی کنید[۱۰] اما با همان تکرنگ خیلی کارها میتوانید بکنید. این بار [و در فیلم آسیاییهای خرپول]، من ابزار بیشتری در اختیار داشتم اما این کار مسئولیت فرد را هم بیشتر میکند.
کارگردان فیلم، جان ام. چو پس از اکران آزمایشی فیلم، تا حدی در مورد واکنش و استقبال از فیلم خوشبین بود. او میگوید: «تماشگران تشویق میکردند اما نه بهخاطر اتفاقات درون فیلم، بلکه به خاطر ایدهی بازنمایی [آسیاییها در فیلم]»، آن هم بازنمایی مجموعهی کاملی از آسیاییهای امروزی و نه یک کلیشه از فرد آسیایی. بسیاری از این آسیاییها به شدت ثروتمند هستند، مانند مرد ثروتمند سنگاپوری که نقش او را کن جانگ بازی میکند و به پسرش میگوید: همهی غذایت را بخور، «کودکان زیادی در آمریکا گرسنه هستند».
چو کارگردان فیلم و فیلمنامهنویسانش پیتر کیارلِی و ادل لیم ثروت بیش از اندازهای را که در داستان ذکر شده بود در ابعاد کوچکتر نشان دادند. چو با خنده میگوید: «بودجهی ما برای نمایش آن همه ثروت و لباسهای مارکدار کافی نبود». کُنستانس وو به شوخی میگوید که بینندگان اروپایی و آمریکایی ممکن است درست بودنِ ترویج مصرفگرایی در فیلم را مورد پرسش قرار دهند و بگویند «پس چرا سازندگان فیلم معروف ببر خیزان، اژدهای پنهان[۱۱] از لباسیهای گرانقیمت استفاده نکردند؟!».
چو پیرامون دوگانگی فرهنگی مهاجران آسیایی میگوید: بالاخره باید تصمیم بگیرید آسیایی هستید یا نه و در نهایت میبینید که میتوانید این دو فرهنگ را با هم درآمیزید و ارزیابی کنید که به چه چیزهایی از هر فرهنگ نیاز دارید
در عوض فیلمنامهنویسان، بیشتر توجه خود را به سفری احساسی معطوف کردند که هر آسیایی-آمریکایی وقتی برای نخستین بار به آسیا میرود تجربه میکند. درست مثل کارگردان چو وقتی ۹ ساله بود. این کارگردان، که مادری تایوانی و پدری چینی دارد و بزرگ شده کالیفرنیا است، میگوید: «هویت فرهنگی شما دچار دوگانگی میشود. به خودتان میگویید که باید تصمیم بگیرید که آسیایی هستید یا نه. اما در انتها میبینید که میتوانید این دو فرهنگ را با هم درآمیزید و یکبار دیگر با ارزیابی هرکدام ببینید که به چه چیزهایی از هر فرهنگ نیاز دارید.»
برای کُنستانس ووی ۳۶ ساله نیز همینطور است. سفر او و خانوادهاش زمانی شروع شد که والدینش از تایوان به ایالات متحده مهاجرت کردند، جایی که پدرش توانست در دانشگاه ویرجینا مدرس زیستشناسی و ژنتیک شود. او بازی را در دوازده سالگی شروع کرد. او نقش «موش کور» را در نمایش باد در درختان بید[۱۲] بازی کرد و بعد به مطالعهی بازیگری در مدرسهی هنرهای نمایشی کالج پرچِس از «دانشگاه ایالتی نیویورک» مشغول شد. پس از اتمام تحصیلات، تلاش کرد تا در تئاتر کاری پیدا کند اما تلاشش بینتیجه بود و حتی نزدیک بود شغل بازیگری را کنار بگذارد و به مطالعهی زبانشناسی در کالیفرنیا مشغول شود.
چیزی که در سال ۲۰۱۰ باعث شد تا وو در این حرفه بماند، پایان یک رابطه رومانتیک بود. خود وو میگوید: برنامهای برای بازی در تلویزیون یا سینما نداشتم اما از آنجا که یک پسر نیویورکی قلبم را شکسته بود، مجبور بودم به طریقی، هر چه زودتر این ماجرا را پشتسر بگذارم. مزیت لسآنجلس آن بود که وو آنجا در آزمونهای بازیگری مختلفی شرکت کرد. خصوصا که غیرآمریکاییها برای بازی در فیلمهای هالیوود سهمیه داشتند. اما وو خیلی زود به خاطر نقشهای کماهمیتی که به اقلیتها داده میشد خسته و دلزده شد، نقشهایی شبیه یه دوست خوب یا همکاری بامزه. او میگوید: من به یاد ندارم که آزمونی برای نقش اول داده باشم.
کنستانس وو در نقش جسیکا هانگ و رندل پارک در نقش همسر جسیکا در سریال «مهاجرانآسیایی جدید» ساخته شبکه ایبیسی
بازی در سریال تلویزیونی «مهاجران آسیایی جدید» در سال ۲۰۱۵ یک اتفاق خوب و بد بود. او میگوید: «حتی در آن سریال هم نقش اول نبودم. نقش اول را رَندل پارک داشت [در نقش همسر وو]. من واقعا دوستش دارم و خوشحالم که آن نقش را او بازی کرد. اما زنان آسیایی-آمریکایی به ندرت در مرکز داستانها قرار میگیرند. ما همیشه در حاشیه قرار داریم، یا صرفا به شکل یک ابزار دیده میشویم.
کنستانس وو اولین انتخاب جان ام. چو کارگردان فیلم بود. این کارگردان که فیلم «اکنون مرا میبینی ۲» را کارگردانی کرده و قرار است اقتباسی سینمایی از تئاتر موزیکال در بلندیها اثر لین-منیول میراندا[۱۳] بسازد، تحت تاثیر صفحهی توییتر خانم وو قرار گرفت. او گفت: «مطالب وو مرا منقلب کرد. وقتی قصد ساختن فیلم را داشتم، مقالات و مصاحبههای او درباره بازنمایی آسیایی-آمریکاییها تاثیر زیادی بر من گذاشت». در سال ۲۰۱۷ براساس رتبهبندی مجلهی تایم، وو در میان ۱۰۰ شخصیت اول تاثیرگذاری بود که در مخالفت با تبعیض جنسیتی در هالیوود سخن میگفتند. نخستین قرار ملاقات آنها بسیار خوب بود. اما وقتی مشخص شد که برنامهها تلویزیونی خانم وو با زمان ساخت فیلم مطابقت ندارد، آنها با بیمیلی از هم جدا شدند.
خانم وو میگوید: «چند ماه بعد، با خودم گفتم: بهتر است به او بگویم که چقدر حاضرم برای این نقش مایه بگذارم». او به چو ایمیلی پراحساس میفرستد. چیزی شبیه به این: «اگر همچنان قصد شروع فیلمبرداری در پاییز را دارید به هیچ وجه ناراحت نمیشوم، اما اگر میتوانید مدتی دیگر کار را به تأخیر بیندازید، بسیار خوشحال میشوم که در این فیلم باشم». چو خطی دیگر از نامه را به یاد میآورد: «اگر این ایمیل را نمینوشتم، احتمالا باقی عمرم را حسرت میخوردم». چو بلافاصله شروع فیلمبرداری را سه ماه به تاخیر میاندازد. او میگوید: «میدانستم که این اتفاق باید بیفتد».
در سال ۲۰۱۷ براساس رتبهبندی مجلهی تایم، وو در میان ۱۰۰ شخصیت اول تاثیرگذاری بود که در مخالفت با تبعیض جنسیتی در هالیوود سخن میگفتند
تنها گیشه و میزان فروش فیلم نشان خواهد داد که آیا فیلم «آسیاییهای خرپول» میتواند مانند سکوی پرتابی در تصاحب نقشهای اول برای هنرمندان آسیایی-آمریکایی باشد یا نه. اما کارهای دیگری هم وو را دلگرم کرده است، از جمله سریال اینترنتی پرمحتوا و بسیار موفق از نتفلیکس به نام استادِ هیچی ساخته عزیز انصاری و همینطور سریال اینترنتی یاپی[۱۴]، ساخته گروه فیلمسازی وانگ فو. وو میگوید: «آسیایی-آمریکاییها منتظر اجازهی دیگران نخواهند ماند. آنها آنچه را میخواهند میسازند. نیاز نیست که نگران باز شدن دروازههای هالیوود باشیم چون خودمان آنچه را میخواهیم میسازیم».
پینوشت:
[۱] Margaret Cho
[۲] All-American Girl
[۳] Artistic control or creative control
[۴] http://kore.am/20-years-later-margaret-cho-looks-back-on-all-american-girl/
[۵] Henry Golding
[۶] #StarringConstanceWu
[۷] The Hunger Games trilogy
[۸] Kevin Kwan
[۹] game of chicken: بازی جوجه، یک بازی فکری- روانشناسانه است. در حین اینکه هیچ یک از دو بازیکن تمایلی به تسلیم شدن در مقابل دیگری ندارد، بدترین نتیجه این است که هیچکدام تسلیم نشوند.
[۱۰] اشاره به سه سالی که پابلو پیکاسو فقط با رنگ آبی و سبز-آبی نقاشی میکشید (مترجم).
[۱۱] Crouching Tiger, Hidden Dragon
[۱۲] رمانی برای کودکان اثر کنث گراهام.
[۱۳] Lin-Manuel Miranda
[۱۴] Yappie در محاوره: جوان حرفهای آسیایی.
۶ آبان, ۱۳۹۷