موج کره‌ای
هالی‌یو یک اصطلاح چینی است به‌معنای تحت‌اللفظی «موج کره‌ای». از این اصطلاحِ کلی برای اشاره به رشد شگفت‌انگیز فرهنگ و فرهنگ عامه کره استفاده می‌شود که در قالب‌های مختلفی از موسیقی، فیلم سینمایی و سریال‌های دنباله‌دار تلویزیونی گرفته تا بازی‌های اینترنتی و غذاهای کره‌ای رخ می‌نماید.
موج کره‌ای یا «هالی‌یو»[۱] به محبوبیت جهانی اقتصاد فرهنگی کره جنوبی و صادرات فرهنگ عامه، سرگرمی‌ها، موسیقی، درام‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی این کشور اشاره دارد.
هالی‌یو یک اصطلاح چینی است به‌معنای تحت‌اللفظی «موج کره‌ای». از این اصطلاحِ کلی برای اشاره به رشد شگفت‌انگیز فرهنگ و فرهنگ عامه کره استفاده می‌شود که در قالب‌های مختلفی از موسیقی، فیلم سینمایی و سریال‌های دنباله‌دار تلویزیونی گرفته تا بازی‌های اینترنتی و غذاهای کره‌ای رخ می‌نماید. رئیس جمهور پیشین ایالات متحده آمریکا «باراک اوباما» طی دیدار از کشور کره در ماه مارس ۲۰۱۲ به پدیده موج کره‌ای و این‌که موج کره‌ای به اولویت اول دولت کره تبدیل شده است، اشاره کرد.
کره جنوبی از معدود کشورهای جهان است، البته اگر نگوییم تنها کشور جهان، که تبدیل شدن به سردمدار صادرات فرهنگ عامه را در میان سایر کشورهای جهان، به‌عنوان یکی از اهداف اصلی خود تعیین کرده است. این استراتژی برای کره روشی‌ست در جهت افزایش «قدرت نرم»[۲]. قدرت نرم یک اصطلاح پرکاربرد است که سال ۱۹۹۰ توسط استاد علوم سیاسی دانشگاه هاروارد «جوزف نای»[۳] به ادبیات علوم سیاسی اضافه شد و اشاره به قدرتی ناملموس دارد که یک کشور از طریق تصویری که در ذهن دیگران ایجاد می‌کند، به‌دست می‌آورد نه از طریق «قدرت سخت»[۴]. قدرت سخت به نیروی نظامی یا توان اقتصادی اطلاق می‌شود. یک نمونه بارز از قدرت نرم، اغوای تمام اقتصادهای دنیا توسط آمریکاست برای خرید جین‌های لِوی، آی‌فون‌های اپل، سیگارهای مارلبرو، نوشابه‌های کوکاکولا و فیلم‌های هالیوود که این کار را از طریق ایجاد تصویری مطلوب از این کالاها انجام می‌دهد. [قطعات کوچکی از یک پازل که] در کنار هم تصویر واحدی از جذاب بودن را ارائه می‌کنند.
هالی‌یو ابتدا به چین و ژاپن و سپس به آسیای جنوب شرقی و چندین کشور دیگر دنیا سرایت کرد و تا به امروز اثرگذاری قدرتمندی در بسیاری کشورها داشته است. در سال ۲۰۰۰ یک قرارداد ممنوعیت تبادل فرهنگ عامه میان کره و ژاپن که قرار بود پنجاه سال ادامه داشته باشد، تقریباً فسخ شد. این کار باعث گردید فرهنگ عامه کره در میان ژاپنی‌ها رواج پیدا کند. مسئولان پخش برنامه‌های تلویزیونی در کره دائماً نمایندگانی به چندین کشور اعزام می‌کنند تا برنامه‌های تلویزیونی و محتوای فرهنگی کره را در آن کشور ارتقاء دهند.
هالی‌یو برای کره، اقتصاد کره، فرهنگ کره و تصویر کره در ذهن مردم جهان یک نعمت بوده است. از اوایل سال ۱۹۹۹ هالی‌یو به یکی از بزرگ‌ترین پدیده‌های فرهنگی در سرتاسر آسیا تبدیل شد. بالغ بر ۰.۲٪ از تولید ناخالص ملی کره در سال ۲۰۰۴ سهم هالی‌یو بود که درآمدی ۱.۸ میلیارد دلاری برای این کشور به ارمغان آورد
هالی‌یو برای کره، اقتصاد کره، فرهنگ کره و تصویر کره در ذهن مردم جهان یک نعمت بوده است. از اوایل سال ۱۹۹۹ هالی‌یو به یکی از بزرگ‌ترین پدیده‌های فرهنگی در سرتاسر آسیا تبدیل شد. تأثیر هالی‌یو شگفت‌انگیز بوده است. بالغ بر ۰.۲٪ از تولید ناخالص ملی کره در سال ۲۰۰۴ سهم هالی‌یو بود که درآمدی ۱.۸ میلیارد دلاری برای این کشور به ارمغان آورد. اخیراً در سال ۲۰۱۴ هالی‌یو توانست ۱۱.۶ میلیارد دلار درآمد نصیب کره جنوبی کند.
کره جنوبی طی دو دهه گذشته تبدیل به کشوری ثروتمند و آینده‌نگر شده است. در سال ۱۹۶۵ سرانه تولید ناخالص کره حتی از غنا هم کمتر بود. امروز کره جنوبی دوازدهمین اقتصاد بزرگ دنیاست.
ریشه‌های هالی‌یو
رسانه‌های عمومی در منطقه ریشه‌های هالی‌یو را در آثار مختلفی جستجو کرده‌اند که در سال ۱۹۹۹ منتشر شده‌اند. فیلم «شیری»[۵] اثر شاخص سینمای کره در سال ۱۹۹۹ با موضوع جاسوسیِ دو کره از یکدیگر اکران شد و زمانی‌که در میان کشورهای آسیای جنوب شرقی محبوبیت گسترده‌ای پیدا کرد، توانست چهره اولیه هالی‌یو را در اذهان عمومی ترسیم کند. یک سال بعد درامی با نام «پائیز در قلب من»[۶] ساخته شد که توانست هیجانی را که «شیری» در مردم ایجاد کرده بود، حفظ کند. در سال ۲۰۰۴ «عشق زمستانی»[۷] ساخته شد. تمام این آثار نه فقط در کره، بلکه در ژاپن، سنگاپور، تایوان، هنگ‌کنگ، چین و ویتنام نیز محبوبیت زیادی کسب کردند. موفقیت این محصولات سبب شد زنگ هشدار پیرامون محبوبیتِ در حال انفجار فرهنگ کره به‌صدا درآید. منابع رسانه‌های منطقه‌ای به‌اندازه کافی سریع بودند که بتوانند سرنخ‌ها را پیدا کنند و یک‌صدا تولد هالی‌یو را فریاد بزنند.
اگرچه این تصویر عمومی هالی‌یو بود، اما ریشه‌های واقعی آن را باید در گذشته‌های دورتر جستجو کرد. پنج عنصر اصلی در انقلاب شگفت‌انگیز موج کره‌ای سهیم بودند:
رفع ممنوعیت سفر به خارج برای کره‌ای‌ها: احتمالاً مهم‌ترین عامل که در نهایت راه را برای تولد هالی‌یو باز کرد، تصمیم دولت کره در اوایل دهه ۱۹۹۰ مبنی برای رفع ممنوعیت سفر به خارج برای اتباع کره بود. این تصمیم سبب شد کره‌ای‌ها با فرهنگ‌های دیگر آشنا شوند. بسیاری از آن‌ها به‌دنبال تحصیل به کشورهای دیگر رفتند و عده‌ای دیگر پیش از بازگشت به کره در اواخر دهه ۱۹۹۰ در شرکت‌های بزرگ اروپایی و آمریکایی کار کردند. این کرهایهای دنیادیده چشم‌اندازهای جدیدی پیرامون مسائل تجاری به‌همراه خود آوردند؛ ظرافت‌های جدید، تفسیرهای جدید از هنر، سینما و موسیقی و روش‌های خلاقانه‌ای برای توصیفات هنری. این وضعیت به تولد یک استعداد جوان و شایسته انجامید که آماده کشف فرصت‌ها در دل کره بود.
بازسازی ساختار چایبول‌های[۸] کره‌ای: درست در همان زمان که ممنوعیت برداشته شد، آسیا (و کره) در حال عبور از بحران اقتصادی شدیدِ ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۸ بود. بحران اقتصادی آسیا یک طوفان تمام عیار از بدهی، وحشت در میان وام‌دهندگان و چالش‌های اقتصادی منطقه‌ای بود. در دسامبر ۱۹۹۷ دولت کره مبلغ ۹۷ میلیارد دلار از صندوق بین‌المللی پول قرض گرفت. در انتها تنها ۱۹.۵ میلیارد دلار از پول قرضی را استفاده کردند و در سال ۲۰۰۱ یعنی سه سال قبل از مدت مقرر، پول را بازگرداند. کره تنها تا چند سال پیش از بحران مالی آسیا یک کشور فقیر بود و مبارزه با فقر، جیزی بود که کشور از رهگذر عبور از مسیری دشوار آموخته بود.
بحران آسیا تصویر مخدوشی از کره به‌جا گذاشت. بسیاری از سرمایه‌داران هنوز می‌پنداشتند که کره در وضعیت بدی قرار دارد. به‌همین دلیل کشور سرمایهگذاری مستقیم خارجی را از دست داد، در صنعت گردشگری دچار مشکل شد و با نوعی بدبینیِ بین‌المللی مواجه گردید. برای حل این مشکلات، «کیم دائه جونگ»[۹] رئیس کره‌ایِ وقت آژانس جهانی روابط عمومی «ادل‌من»[۱۰] که بعداً رئیس جمهور کره شد کتابی نوشت به‌نام «کره: در مسیر- و آماده برای تجارت» که سرمایه‌گذاران خارجی را هدف گرفته بود.
یکی از بزرگ‌ترین عواقب بحران مالی در کره تأثیری بود که روی چایبول‌های کره‌ای داشت. بحران مالی آسیا این چایبول‌ها را وادار کرد تا مدل‌های تجاری خود را از نو طراحی و بازسازی کنند. برای این‌کار، بسیاری از واحدهای تجاری خود را بستند و بازیگران اقتصادی کوچک‌تر هم فرصت ورود به اقتصاد را داد. از دل بحران، کارآفرینان بیشتری ظاهر شدند
یکی از بزرگ‌ترین عواقب بحران مالی در کره تأثیری بود که روی چایبول‌های کره‌ای داشت. این چایبول‌ها شرکت‌های خوشه‌ای بزرگ و متنوعی بودند که تقریباً در تمام حوزه‌های اقتصادی فعالیت داشتند؛ از ساخت چیپ‌های الکترونیکی گرفته تا ساخت کشتی. بحران مالی آسیا این چایبول‌ها را وادار کرد تا مدل‌های تجاری خود را از نو طراحی و بازسازی کنند. برای این‌کار، بسیاری از واحدهای تجاری خود را بستند و روی توانایی‌های اصلی خود متمرکز شدند. این فرایند به باز شدن بازار [به‌روی بخش خصوصی] انجامید و به بازیگران اقتصادی کوچک‌تر هم فرصت ورود به اقتصاد را داد. از دل بحران، کارآفرینان بیشتری ظاهر شدند که فرصت‌های جدید به آن‌ها جسارت می‌داد. کره تشخیص داد که به چایبول‌ها وابسته شده است. اگر آن‌ها شکست می‌خوردند، تمام کشور شکست می‌خورد. رئیس‌جمهور دائه جونگ روی گسترش فناوری اطلاعات و فرهنگ عامه به‌عنوان دو محرک اصلی آینده‌ی کره متمرکز شد. فناوری صنایع جدیدی ایجاد می‌کرد؛ صنایعی که جایگاهشان بالاتر از تولید سنتی قرار داشت که کره از زمان خروج از فقر و صنعتی شدن، بر آن‌ها تکیه کرده بود و فرهنگ عامه می‌توانست به یک محصول صادراتی مهم تبدیل شود که میلیاردها دلار می‌ارزد و کره را دوباره تبدیل به یک برند می‌کند.
سامسونگ یکی از برجسته‌ترین چایبول‌های کره محسوب می‌شود. ماوقع بحران مالی ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۸ مالکان شرکت را مجاب کرد که باید محکم‌تر در مسیر بین‌المللی کردن شرکتشان قدم بردارند و شروع کردند به جستجوی پیشرفت در خارج از مرزهای کره. سامسونگ و پیدایش آن از همین زمان، نمونه‌ای بارز است از نحوه کسب منفعت شرکت‌های کره‌ای از علاقه‌ای جهانی نسبت به کره و آن‌چه که در کره وجود دارد.
رفع برخی قوانین سانسور: قوانین سانسور کره تا مدت‌ها فیلم‌سازان و سایر هنرمندان را از پرداختن به بسیاری از موضوعات که بحث‌برانگیز به‌شمار می‌رفتند، منع می‌کرد. این باعث سلب استقلال خلاقانه می‌شد. در سال ۱۹۹۶ دادگاه اساسی برخی از این قوانین را رد کرد و انبوهی از موضوعات جدید را در اختیار هنرمندان کره‌ای قرار داد. این رأی توانست فرصت‌های جدید و استقلال را برای نسل جوان هنرمندان کره‌ای فراهم کند تا ایده‌های برجسته‌تری را از طریق سینما و موسیقی در اختیار مخاطب قرار دهند. بسیاری از فیلم‌سازان اثرگذار کره طی این زمان رشد کردند.
تأکید بیشتر روی برند سازی توسط شرکت‌های پیشرو در کره: برخی از چایبول‌های بزرگ کره مانند سامسونگ و ال‌جی سفر خود را به‌سمت برندینگ از اواسط دهه ۱۹۹۰ آغاز کرده بودند. تأکید روزافزونی روی کیفیت، طراحی، بازاریابی و برندینگ در سطح جهانی وجود داشت. این مهارت‌ها به بسیاری از بخش‌های دیگر اقتصاد نیز سرایت کرد. در مجموع، اشتیاقی فزاینده جهت افزایش کیفیت برای تولید محصولات برتر در بازار جهانی به‌وجود آمد.
تمرکز بیشتر روی زیرساخت‌ها: دولت کره از گذشته تا کنون بودجه هنگفتی را صرف توسعه زیرساخت‌های اینترنت پیشرفته کرده است، زیرا اعتقاد دارد که هر شهروند کره‌ای باید از مرتبط بودن با جهان بهره‌مند باشد. علاوه‌بر این، کره یکی از معدود کشورهای جهان است که بودجه خود را روی استارت‌آپ‌های داخلی سرمایهگذاری می‌کند. در سال ۲۰۱۲ بودجه دولتی ۲۵ درصد از تمام سرمایه در گردش کشور را تشکیل می‌داد. یک سوم از تمام این بودجه در کره روی صنعت سرگرمی سرمایهگذاری می‌شود.
تمام آن‌چه که گفته شد تقریباً در اواسط دهه ۱۹۹۰ اتفاق افتاد. یک سری کره‌ای جوان، پرانرژی و با استعداد در از یک سو و یک محیط فرهنگی مساعد در کره که با برتری‌های عملیاتی حمایت می‌شد از سوی دیگر، بستری عالی برای کرهایهای جوان فراهم کرد تا تجربه‌ای جدید با موسیقی، سریال و فیلم داشته باشند. فیلم‌هایی که موضوعاتی بحث‌برانگیزتر داشتند و پیش از این هرگز به آن‌ها پرداخته نشده بود، تولید شد که در منطقه محبوبیت پیدا کرد. درام‌های خانوادگی که احساسات عمومی را در بر می‌گرفت و پیشینه‌ای فرهنگی به‌وسعت تمام منطقه [آسیای جنوب شرقی] داشت نیز بسیار محبوب شد و به افزایش شوق عمومی نسبت به محصولات صنایع سرگرمی کره انجامید. بسیاری از خوانندگان جوان محلی و گروه‌های موسیقی به تولید محصولاتی به‌سبک کشورهای دیگر پرداختند که با طبع مخاطب کره‌ای هم‌راستا بود. این محصولات سرگرمی (موسیقی، فیلم و درام) سبب رشد چشمگیر هالی‌یو گردید.
رشد هالی‌یو
هالی‌یو از سال ۱۹۹۹ یعنی زمانی‌که به‌عنوان یک پدیده فرهنگی بزرگ شناخته شد تا کنون در حال رشد بوده، اما رشد این موج خود به خود و بدون طراحی قبلی نبوده است. پنج فاکتور عمده‌ای که در موردشان بحث کردیم، فضای فرهنگی کره را شکل دادند که منجر به تولد موج کره‌ای گردید. حفظ رشد و محبوبیت این موج نیز مثل تولد آن ثمره برنامه‌ریزی‌های سرمایه‌گذارانش بوده است.
پنج فاکتور عمده که برای حفظ محبوبیت هالی‌یو و گسترش ظرفیت‌هایش برای ورود به سایر بازارها حیاتی بودهاند، از این قرارند:
رشد فزاینده محبوبیت برندهای کره‌ای: برندهای کره‌ای اکنون دقیقاً همان بلایی را سر برندهای ژاپنی می‌آورند که برندهای ژاپنی طی دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ سر برندهای آمریکایی آوردند. سامسونگ و ال‌جی در ساخت برندهایی در سطح جهانی در بازار کالاهای الکتریکی پیشتاز هستند. در طبقهبندی جدید برندهای جهانی در سال ۲۰۱۷ سامسونگ به‌عنوان ششمین برند جهان انتخاب شد که برندش ارزشی بالغ بر ۵۶.۲ میلیارد دلار داشت. ال‌جی از یک سازنده کالاهای ارزان به برندی معتبر و مشهور تبدیل شده است. برندهای هیوندای و کیا در حال ایجاد انقلابی شبیه به همین در صنعت خودروسازی هستند. هیوندای که روزگاری به‌خاطر کیفیت وحشتناک محصولاتش در آمریکا برایش جوک می‌ساختند، امروزه به‌عنوان یکی از سازندگان با کیفیت‌ترین خودروهای موجود در بازار شناخته شده و با غول‌های خودروسازی ژاپن یعنی تویوتا و نیسان شاخ به شاخ شده است. در مجموع، پذیرش عمومی این برندها در بازار بین‌المللی سبب بهبود شرایط جهت پذیرش هر آن چیز دیگری شد که از کشور مبدأ این برندها یعنی کره جنوبی می‌آمد. دنیا به‌تدریج کره را با سامسونگ و هیوندای می‌شناسد، نه جنگ کره. این علاقه جدید نسبت به کره موتور محرکه ارزشمندی برای هالی‌یو بوده است.
گسترش تحقیق و توسعه در طراحی، ساخت و کیفیت کلی: محبوبیت برندهای پیشتاز کره در جهان، برخی از ابعاد کلیدی موفقیت کره را روشن کرده است: کیفیت برتر، طراحی‌های پیشتاز و حسی که طی سال‌های اخیر نسبت به کیفیت برای محصولات و خدمات ایجاد شده. تقریباً تمام بخش‌های تجاری کره این درس را آموخته‌اند. این تأکید ویژه سبب افزایش سرمایهگذاری در حوزه تحقیق و توسعه جهت تولید محصولاتی با کیفیت برتر شده است. محصولات حوزه سرگرمی مانند فیلم‌ها، موسیقی و غیره همگی به‌عنوان محصولاتی با کیفیت بسیار بالا توصیف شده‌اند. فیلم‌های کره جنوبی هم‌اکنون کیفیت و ارزشی برابر با تولیدات هالیوود دارند. این تمرکز جدید روی مقوله کیفیت، مصرف‌کنندگان جدید زیادی را به خود جلب کرده و به حفظ محبوبیت فیلم‌ها، موسیقی و غیره که محصولات اصلی موج کره‌ای هستند، کمک شایانی نموده است.
با چند برابر شدن محبوبیت این فیلم‌ها و موسیقی‌ها و سریال‌ها در منطقه، خروجی این صنعت نیز خلاقانه‌تر شده. از ۱۹۹۹ تا کنون چندین فیلم‌های کره‌ای با تم‌های خلاقانه و جذاب منتشر شده؛ من‌جمله: «شیری»، «منطقه امنیتی مشترک»[۱۱] (۲۰۰۰)، «دوست»[۱۲] (۲۰۰۱)، «شاه و دلقک»[۱۳] (۲۰۰۵)، «سارقان»[۱۴] (۲۰۱۲)، «معجزه در سلول شماره ۷»[۱۵] (۲۰۱۳) و بسیاری دیگر.
در نتیجه، تولیدکنندگان کره‌ای توانسته‌اند از طریق فروش این فیلم‌ها به کشورهایی غیر از کره (مانند ژاپن) پول زیادی به‌دست آوردند. مردم در بسیاری از کشورها مثل سنگاپور، چین، ویتنام، ژاپن، تایوان، و هنگ‌کنگ هر سال با فیلم‌های کره‌ایِ بیشتر و بیشتری مواجه می‌شوند.
علاوه‌بر فیلم‌ها، موسیقی عامه کره نیز طی ده سال گذشته رشد چشمگیری داشته است. برخی از گروه‌های مشهور موسیقی کره‌ای مانند «سوپر جونیور»[۱۶] و غیره در سرتاسر جهان تا ۲۳۸ میلیون نسخه از تولیداتشان را فروخته‌اند. اکنون حداقل ۱۱۵ گروه موسیقی با سبک «کِی پاپ»[۱۷] کره‌ای در اینترنت حضور دارند که ۹۲ مورد از آن‌ها از ۲۰۱۰ به بعد تأسیس شده‌اند. براساس گزارشی که «بنیاد کره» منتشر کرد، هالی‌یو سال ۲۰۱۵ در ۸۶ کشور جهان بالغ بر ۳۵ میلیون طرفدار داشته است. از میان آن‌ها، ۲۶ میلیون نفر در آسیا و اقیانوسیه زندگی می‌کنند، ۷.۶ میلیون در آمریکای شمالی و جنوبی و ۱.۶ میلیون نفر در اروپا. این خود گویای گسترش انفجارگونه‌ی فرهنگ کره‌ای در سطح جهان طی ۱۵ سال اخیر است.
سریال‌های تلویزیونی کره‌ای نیز در قالب کالاهایی با بسته‌بندی زیبا و محتوایی جذاب و احساسی تصاویر چشم‌نواز و حیرت‌انگیز از قسمت‌های ساحلی و روستایی کره نمایش دادند. این سریال‌های تلویزیونی بعضاْ تاریخ‌ساز شده‌اند. سریال تلویزیونی تاریخیِ «یانگوم» یا «جواهری در قصر» موفقیت تجاری گسترده‌ای در سطح بین‌المللی کسب کرد
حتی سریال‌های تلویزیونی کره‌ای نیز در قالب کالاهایی با بسته‌بندی زیبا و محتوایی جذاب و احساسی ظاهر شده‌اند. بسیاری از سریال‌های تلویزیونی شامل تصاویر چشم‌نواز و حیرت‌انگیز از قسمت‌های ساحلی و روستایی کره هستند و تم آن‌ها مضامین ارزشیِ مخاطب آسیایی‌ست: ملودرام‌های خانوادگی با احساسات زیاد و عشق معصومانه. این سریال‌های تلویزیونی بعضاْ تاریخ‌ساز شده‌اند.
سریال تلویزیونی تاریخیِ «یانگوم» یا «جواهری در قصر» موفقیت تجاری گسترده‌ای در سطح بین‌المللی کسب کرد (در آسیا کشورهای تایوان، چین، هنگ‌کنگ، ژاپن، برونئی، تایلند، کامبوج، اندونزی، فیلیپین، مالزی، سنگاپور، زلاندنو، هند، بنگلادش، سریلانکا و پاکستان و هم‌چنین در آسیای مرکزی و آفریقا و حتی در آمریکا و اروپا). یکی از نمونه‌های این موفقیت را در هنگ‌کنگ و تایوان شاهد بودیم. در این کشورها «یانگوم» در رده‌بندی ملی برترین سریال تلویزیونی انتخاب شد و هم‌چنین از طرف «جایزه سالانه تی‌وی‌بی» سال ۲۰۰۵ به‌عنوان بهترین برنامه خارجی برگزیده شد.
سریال تلویزیونی «عشق زمستانی» آن‌چنان در ژاپن مورد استقبال قرار گرفت که بازیگر مرد آن را با نام «یونساما»[۱۸] می‌خواندند؛ عنوانی‌که برای خانواده سلطنتی استفاده می‌شود. سریال تلویزیونی جدید «فرزندان خورشید»[۱۹] که سال ۲۰۱۶ پخش شد نیز موفقیت زیادی در آسیا کسب کرده است و طی دو ماهی که پخش می‌شد ۱.۱ میلیارد نفر آن را تماشا کردند.
این افزایش کیفیت و کمیت فیلم‌ها، موسیقی‌ها و سریال‌های تلویزیونی به حفظ رشد هالی‌یو کمک شایانی کرده است.
مدیریت مؤثر تمام نقاط تماس: اگرچه فاکتورهای زیادی بر تولد و تحول هالی‌یو تأثیر گذاشته‌اند، اما یکی از محرک‌های آن مدیریت محتاطانه و مؤثر تمام نقاط تماس احتمالی است. نقاط تماس یعنی هر جایی که مصرف‌کننده با هالی‌یو مرتبط می‌شود. صنعت سرگرمی، سازمان‌های مختلفی که با فیلم‌ها درگیرند، کمپانی‌های ساخت موسیقی، کمپانی‌های بازی‌های آنلاین، چایبول‌های کره‌ای و دولت کره به‌شکل دقیقی تلاش‌هایشان را در مسیر تضمین تماس دائم با مصرف‌کننده متمرکز کرده‌اند. تمام این نقش‌آفرینان تضمین می‌کنند که تصویری دائمی از وجوه جذاب فرهنگ کره از طریق رسانه‌هایی که در اختیار دارند، به‌مصرف کننده برسد. آن‌ها هم‌چنین نحوه استفاده از سلبریتی‌های جدیدشان را به‌گونه‌ای بهینه کرده‌اند که به گسترش هالی‌یو در منطقه بیانجامد.
حمایت مستمر از جانب دولت: کره یکی از معدود کشورهایی‌ست که وزارت فرهنگ دارد (به بیان دقیق‌تر، وزارت فرهنگ، ورزش و گردشگری). یک بخش از وزارت‌خانه تحت عنوان اداره صنعت فرهنگ عامه بر روی موسیقی کره‌ای، مد، سرگرمی‌های جمعی، کتاب‌های کمیک، انیمیشن‌ها و سایر محصولات کلیدی تمرکز دارد. این اداره در کنار سه اداره دیگر به‌عنوان «دفتر محتوای فرهنگی» شناخته می‌شوند. بودجه این دفتر سالانه ۵۰۰ میلیون دلار بوده و هدف آن ساخت یک صنعت فرهنگی مبتنی بر صادرات با ارزش ۱۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۱۹ است. علاوه‌بر این، دولت کره بیست تا سی درصد از سرمایهگذاری یک میلیارد دلاری روی صنعت صادرات محصولات فرهنگی را بر عهده گرفته است. باقیمانده سرمایه مورد نیاز برای صادرات از طریق سرمایهگذاری بانک‌ها و شرکت‌های خصوصی تأمین و توسط شرکت سرمایهگذاری کره مدیریت می‌شود.
یکی از استراتژی‌های حفظ و نگهداری از هالی‌یو مطالعه دقیق مخاطبانِ هدف آن مخصوصاً مردم کشورهای آسیایی است. دولت کره و وزارت‌خانه‌هایش، این کشورها و فرهنگ‌ها را به‌دقت دنبال می‌کنند تا بفهمند کدام‌یک از محصولات موج کره‌ای بیشترین احتمال موفقیت را در بازارهای مختلف دارد. نکته سرّی این است که هیچ کشوری بهتر از کره بازار را نمی‌فهمد.
دولت کره در زمینه مدیریت هالی‌یو در خارج از کره از طریق برگزاری جشنواره‌های فرهنگی مختلف، نمایش پیشنهادهای فرهنگی کره و برگزاری کمپین‌‌های روابط عمومی بسیار فعال بوده تا به‌طور مستقیم با ایجاد یک محیط بسیار سازنده به صنعت سرگرمی این کشور کمک کند
دولت کره هم‌چنین در زمینه مدیریت هالی‌یو در خارج از کره از طریق برگزاری جشنواره‌های فرهنگی مختلف، نمایش پیشنهادهای فرهنگی کره و برگزاری کمپین‌‌های روابط عمومی بسیار فعال بوده تا علاوه‌بر القای تفکر منحصر به‌فرد بودن کره، به‌طور مستقیم با ایجاد یک محیط بسیار سازنده به صنعت سرگرمی این کشور کمک کند. تا ژانویه ۲۰۱۶ تعدا بیست و هشت مرکز فرهنگی کره‌ای در ۲۴ کشور جهان از آسیا گرفته تا آفریقا و اروپا و آمریکا تشکیل شده تا هالی‌یو را گسترش دهد.
طبق آمار یونسکو، تجارت جهانی کالاهای فرهنگی در سال ۲۰۱۳ به ۱۹۰.۵ میلیارد دلار رسید و دولت کره قصد دارد بخش بزرگ‌تری از این کیک را به‌دست آورد. رئیس‌جمهور «پارک جئون-های» در سخنرانی اولش در سال ۲۰۱۳ به «فرایند اجرای سیاست اقتصادی خلاقانه» اشاره کرد. هفت استراتژی هسته‌ای برای ساخت مبانی اقتصاد خلاقانه عبارتند از:
- ایجاد بازارها و مشاغل جدید
- تولید نرم‌افزارها به‌عنوان تجارتِ در حال رشد آینده
- تشخیص اقتصاد خلاقانه از طریق باز بودن و به اشتراک گذاشتن
- تشخیص مفهوم استارت‌آپ‌ها
- ساخت یک سیستم استخدامی با نگاهی به ماورای مشخصات فردی
- ایجاد جنبش کره‌ای که در آن جوان‌های کره‌ای دنیا را حرکت دهند
- ایجاد وزارت دانش، آی.سی.تی و برنامه‌ریزی آینده
صنعت سرگرمی کره در درک نشانه‌هایی که از جانب مردم بر می‌آید بسیار فعال بوده و فیلم‌ها و سریال‌های جذابی تولید کرده است. سازمان گردشگری کره از علاقه گسترده‌ای که نسبت به این کشور وجود دارد بهترین استفاده را نموده و پکیج‌های گردشگری متنوع و جذابی را به گردشگران پیشنهاد می‌دهد. این پکیج‌ها شامل سفر به محل فیلم‌برداری سریال‌های تلویزیونی مشهور نیز می‌شود.
دولت کره پروژه ساخت «پارک فرهنگ کره» را کلید زده است؛ یک پارک با تم هالی‌یو که همه چیز در آن وجود دارد، از استودیوهای فیلم گرفته تا رستوران‌های کره‌ای، کنسرت‌های موسیقی، گالری، پاساژهای تجاری برای فروش محصولات فرهنگی کره‌ای و بسیاری چیزهای دیگر که حدوداً ۱.۲ میلیارد دلار هزینه در بر خواهد داشت. هدف از ساخت این پارک تجمیع تمام اجزای جذاب هالی‌یو در یک‌جا بود. در حال حاضر، پارک مذکور در دست ساخت است.
خصومت کمتر نسبت به کره جنوبی در منطقه آسیای جنوب شرقی: تاریخ به‌طرز عجیبی به کره جنوبی و رشد هالی‌یو کمک کرده است. بسیاری از کشورهای آسیایی طی جنگ جهانی مستعمره ژاپن بودند. نتیجه مستقیم این استعمار، خصومت دائم و ادامه‌دار نسبت‌به ژاپن از جانب بسیاری کشورهای آسیایی بوده است؛ مخصوصاْ چین. به‌همین دلیل موسیقی یا سبک زندگی ژاپن در بسیاری از کشورهای آسیایی محبوب نیست. در سوی دیگر، کره نیز مستعمره ژاپن بوده و با سایر کشورهای آسیایی همسو‌ست. این به کره از دو جهت کمک کرد. ژاپنی‌ها می‌توانند آن‌ها را از نظر توسعه و پیچیدگی به خودشان نزدیک‌تر از سایر کشورهای منطقه بدانند و به‌همین دلیل، صادرات فرهنگ کره به ژاپن بسیار گسترده بوده است.
هم‌زمان کره و چین به‌عنوان مستعمره‌های سابق ژاپن تاریخ مشترکی دارند. چینی‌ها می‌توانند رابطه نزدیک‌تری با محصولات فرهنگی کره برقرار کنند، بدون این‌که حس درونی از خصومت و نفرت نسبت به آن‌ها داشته باشند. این یک فاکتور اساسی برای انفجار فرهنگ کره‌ای در سرزمین چین بوده است.
آثار جانبی هالی‌یو
فیلم‌ها، موسیقی، سریال‌های تلویزیونی و بازی‌های کره‌ای اثر بسیار مثبتی روی اقتصاد کره و تصویر این کشور در منطقه داشته است. هالی‌یو در سال ۲۰۱۴ درآمدی ۱۱.۶ میلیارد دلاری برای کره داشت. نقش کره در توسعه صنعت گردشگری کره نیز چشمگیر بود. تحقیقی که اکتبر سال ۲۰۱۳ پیرامون این موضوع انجام شد نشان داد که تقریباً ۶۰ درصد از گردشگرانی که از کره دیدن کردند تحت تأثیر هالی‌یو بودهاند. با پارکی که چندی پیش با تم «هالی‌یو-وود» ساخته شده و سایر پروژه‌های در دست احداث، انتظار می‌رود ترافیک گردشگری در کره سنگین‌تر شود که به رشد موج کره‌ای منتهی خواهد شد. چند مورد از آثار جانبی هالی‌یو در کره عبارتند از:
ظهور سوپراستارهای کره‌ای: بخش اصلی موج کره‌ای – فیلم، موسیقی و سریال‌های تلویزیونی – سبب تولد نسل جدید از سلبریتی‌های کره‌ای شده که منطقه جنوب شرقی آسیا آن‌ها را به‌عنوان سوپراستار می‌شناسند. این افراد هرجا که می‌روند جمعیت زیادی را گرد خود جمع می‌کنند. حتی یک‌بار نخست‌وزیر ژاپن «کیوزومی»[۲۰] در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار کرد آرزو داشت به‌اندازه کاراکتر «یونساما» محبوب باشد. این وضعیت باعث افزایش اعتماد به‌نفس کره‌ای‌ها شده، زیرا ستاره‌های هنری آن‌ها را میلیون‌ها نفر در منطقه دنبال می‌کنند. حتی معادلات سیاسی نیز تحت تأثیر چنین فضایی قرار گرفته است. بسیاری از سیاست‌مدارانی که از کره جنوبی دیدن می‌کنند اصرار دارند شخصاً با سلبریتی‌های کره‌ای ملاقات داشته باشند و چنین علاقه‌ای سبب کاهش تنش‌ها حین مذاکرات سیاسی بین‌المللی می‌شود.
افزایش علاقه به بازدید از کره: هالی‌یو گردشگری کره را متحول کرده و توانسته است تصویر جدیدی از کشور کره در سطح جهانی ارائه دهد. هم‌زمان با محبوب شدن فیلم‌های سینمایی، گروه‌های موسیقی و سریال‌های تلویزیونی
هم‌زمان با محبوب شدن فیلم‌های سینمایی، گروه‌های موسیقی و سریال‌های تلویزیونی کره‌ای، مردم از کشورهای مختلف به کره سرازیر شده‌اند تا خودشان مستقیم با فرهنگ کره‌ای آشنا شوند
کره‌ای، مردم از کشورهای مختلف به کره سرازیر شده‌اند تا خودشان مستقیم با فرهنگ کره‌ای آشنا شوند. سازمان گردشگری کره در زمینه ارائه پکیج‌های متنوع توریستی به گردشگران بسیار فعال بوده و به آن‌ها پیشنهاد می‌دهد از محل فیلم‌برداری آثار مشهور و شهرها و روستاهای مختلف کشور بازدید کنند.
در سال ۲۰۱۵ کره از محل توریسم ۱۵.۲ میلیارد دلار درآمد کسب کرد و در مجموع ۱۳.۲ میلیون گردشگر را جذب نمود. در سال ۲۰۱۴ حدود ۱.۱ میلیارد نفر در سرتاسر جهان گردشگری کردند و پیش‌بینی می‌شود این مقدار تا سال ۲۰۳۰ به ۱.۸ میلیارد نفر برسد. دولت کره در حال برنامه‌ریزی برای افزایش سهم خود از صنعت گردشگری تا ۳۵ میلیارد دلار در سال است. اثر جانبی این افزایش تعداد گردشگرها در کره، محبوبیت غذاهای سنتی کره‌ای بود. این غذاها چنان محبوبیتی به‌دست آورده‌اند که دولت کره قصد دارد جشنواره‌ای مرتبط با آن را هم‌زمان با المپیک زمستانی ۲۰۱۸ پیونگیانگ برگزار کند.
تصویر بهتر از کشور کره: فرهنگ عمومی کره نقش مؤثری بر صنعت مد در جهان داشته که این اثرگذاری از رهگذر حضور پررنگ‌تر سلبریتی‌های کره‌ای در فضای مجازی به‌دست آمد. خوانندگان کره‌ای نقش مهمی در ایجاد چنین تأثیری داشته‌اند و با ارائه سبک خاصِ کره‌ای خودشان در پوشیدن لباس، فرهنگ کره‌ای را تبلیغ می‌کنند. گروه‌های موسیقی کره‌ای دست در دست فیلم‌ها و سریال‌های کره‌ای به‌دنبال مطرح کردن کره در سطح جهانی هستند.
تا چندی پیش نام کره با مفاهیم منفی زیادی گره خورده بود؛ من‌جمله جنگ کره، مخاصمه با کره شمالی و چالبیون‌های در حال گسترش. بسیاری از این مفاهیم در جریان بحران مالی آسیا و بازی‌های المپیک سئول تغییر کرد، اما در مجموع تصویر مثبتی از کره در ذهن جهانیان شکل نگرفته بود. همه وقتی نام کره را می‌شنویدند، فرار می‌کردند.
تمام این تصاویر و مفاهیم منفی با انفجار هالی‌یو تغییر کرد. هالی‌یو برای کره فرصتی عالی به ارمغان آورده تا فرهنگ متنوع، مردم، محصولات سرگرمی منحصر به‌فرد، چشم‌اندازهای بی‌نظیر و سوپراستارهای پان-آسیایی خود را به تمام جهان معرفی کرده و یک برند بسیار قوی از کشور کره بسازد. با توجه به محبوبیت شدید فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی کره‌ای به‌نظر می‌رسد اکنون وقت آن رسیده که کره تمرکز خود را به ارزش‌های کره‌ای، جامعه، احساسات و شانس ایجاد تصاویر بهتر و جدیدتر از خود در سطح جهانی معطوف کند.
تمام فاکتورهای فوق از جانب دولت کره، تمام هنرمندان، تاجران و مردم کره بی‌شائبه حمایت می‌شوند. این تلاش جمعی سبب شده هالی‌یو تبدیل به یک پدیده فرهنگی پایدار شود، نه صرفاً یک جزر و مد زودگذر.
چالش‌های پیش روی هالی‌یو
اگرچه هالی‌یو طی چندین سال اخیر توانسته به رشد خود ادامه دهد، اما قدم گذاشتن به آینده چالش‌هایی دارد. یکی از دلایل اصلی محبوبیت هالی‌یو در منطقه، نجابت و جدید بودن آن است. بالاخره همیشه یک تعداد مشخصی از احساسات وجود دارد. گرچه دولت کره و سایر کرهایهای درگیر در این موج کره‌ای تا کنون در برخورد با هالی‌یو بلوغ فکری کم‌نظیری از خود نشان داده‌اند، اما حفظ این پدیده فرهنگی در درازمدت واقعاً چالش‌برانگیز خواهد بود. برخی از چالش‌های عمده‌ی پیشِ روی موج کره‌ای از این قرارند:
حفظ خلاقیت در محصولات فرهنگی: خلاقیت دلیل اصلی موفقیت بسیاری از فیلم‌ها، موسیقی‌ها و سریال‌های کره‌ای است. برای ادامه این موفقیت و میخ‌کوب نگه داشتن مخاطبان در آسیای جنوب شرقی، تولیدکنندگان کره‌ای می‌بایست نه فقط در تم‌ها و داستان‌ها، بلکه در اجرا هم خلاق باشند. گفتن این مسئله ساده است، اما در عمل واقعاً دشوار خواهد بود. کشورهای آسیای جنوب شرقی همه منحصر به‌فرد هستند. گرچه سریال‌های تلویزیونی مثل «عشق زمستانی» توانستند به عمق احساسات مخاطب دست پیدا کنند و موفقیت بزرگی کسب نمایند، اما جای بحث دارد که تولیدکنندگان کره‌ای تا کی می‌توانند به این کار ادامه دهند. همان‌طور که «مارتین رول» در «استراتژی برند آسیایی» می‌گوید، این یک چالش عمده برای هالی‌یو خواهد بود.
جلوگیری از زیاده‌روی ستاره‌ها: نقش‌آفرینان اصلی در پیروزی هالی‌یو، سوپراستارهای کره‌ای بودهاند. این سلبریتی‌ها به‌عنوان سوپراستارهایی منطقه‌ای ظاهر شده‌اند و چندین کمپانی مهم – چه داخلی و چه بین‌المللی – آن‌ها را به‌عنوان مدل خود انتخاب کرده‌اند. فیلم‌ها، سریال‌های تلویزیونی و تبلیغات مختلف بیشترین بهره‌برداری را از محبوبیتشان می‌کنند که گاهی به زیاده‌روی می‌انجامد. این ممکن است سلبریتی‌ها را بیشتر از آن‌چه که نیاز ست در معرض دید قرار دهد. با توجه به این‌که موفقیت آثاری که در آینده تولید خواهد شد تا میزان زیادی به همین ستاره‌ها بستگی دارد، رقیق کردن ارزش برند آن‌ها و تصویرشان از طریق رخ‌نمایی‌های افراطی در تبلیغات، ایده چندان خوبی نیست. هم‌زمان، کنترل کردن این زیاده‌روی به نوبه خود یک چالش بزرگ است؛ چه برای تولیدکنندگان، چه برای کمپانی‌های تجاری و خودِ سلبریتی‌ها، زیرا هرکدام از آن‌ها می‌خواهند بیشترین استفاده را از موقعیتشان ببرند.
سرمایهگذاری پایدار از جانب دولت کره: دولت کره به‌شکل فعالی در رشد هالی‌یو حضور داشته و از آن حمایت کرده است. با اجرای پروژه‌هایی چون «با چشمان خودت کره را کشف کن» و سایر پروژه‌های «هالی‌یوودی» دولت مجبور خواهد شد بخشی از سرمایه را تأمین کند؛ بخش بزرگی از سرمایه را. حفظ سرمایهگذاری پایدار در یک بازه طولانی‌مدت و داشتن نگاهی جامع به پروژه‌ها یک وظیفه حساس [برای دولت] است.
نتیجه‌گیری: کره باید ظرفیت عظیم موج کره‌ای را درک کند
شکی نیست که هالی‌یو کره را به‌سطحی جهانی رسانده است. با توجه به علاقه جهانیِ ایجاد شده به کره و فرهنگ عمومی و اقتصاد خلاقانه آن، به‌نظر می‌رسد دولت کره می‌بایست روی استیلای محصولات سرگرمی و فرهنگی خود کار کند تا نیروی محرکی برای افزایش ارزش برندی کره به‌عنوان یک کشور باشد.
برندِ کره باید بتواند میان هالی‌یوی بیش از حد تجاری نشده و ایجاد بازارهای جدید برای هالی‌یو و ساختن هویت آن توازن برقرار کند. رشد موج کره‌ای طی دو دهه اخیر چشمگیر بوده است و هنوز هم ادامه دارد. جالب خواهد بود که ببینیم چگونه کره در آینده به خلاقیت ادامه خواهد داد و چه استفاده‌ای از محبوبیت و ظرفیت‌های موج کره‌ای خواهد کرد تا بتواند مخاطبان جهانی‌اش را حفظ کند. این می‌تواند ارزش برند کره را به‌عنوان یک کشور افزایش دهد و ادامه موفقیت‌های جامعه کره و اقتصاد و فرهنگ آن را تضمین نماید.
پی‌نوشت:
[۱] Hallyu
[۲] Soft Power
[۳] Joseph Nye
[۴] Hard Force
[۵] Swiri
[۶] Autumn in My Heart
[۷] Winter Sonata
[۸] Chaebols: تجارت‌های بزرگ در کره جنوبی که معمولاً به‌صورت خانوادگی اداره می‌شوند.
[۹] Kim Dae-Jung
[۱۰] Edelman
[۱۱] Joint Security Area
[۱۲] Friend
[۱۳] King and the Clown
[۱۴] Thieves
[۱۵] Miracle in Cell No.7
[۱۶] Super Junior
[۱۷] K-pop
[۱۸] Yonsama
[۱۹] Descendants of the Sun
[۲۰] Kiozumi
۱۴ آبان, ۱۳۹۷