بروس لی در چین زیر نظر استاد افسانهای «ایپ من»[۱] آموزش دید که شاگردانش را تشویق به یادگیری اصول بودایی و تائویی میکرد. او تمام این اصول را آموخت و سبک رزمی مخصوص بهخودش را ایجاد کرد.
هنرهای رزمی چینی ریشه عمیقی در متافیزیک و تأکیدی خاص بر رابطه متقابل مبارزه فیزیکی با وجوه روحی ارتباط مبارز با جهان هستی دارند. اما این چیزی نبود که در مدارس آموزش هنرهای رزمی آمریکا در اواسط قرن بیستم اتفاق میافتاد. این مدارس صرفاً روی آموزش تکنیکهای مبارزه تمرکز داشتند. بههمین دلیل زمانیکه بروس لی (که سبک وینگ چون را در هنگکنگ تحت نظر استاد افسانهای ایپ من آموخته بود) تدریس هنرهای رزمی را در آمریکا آغاز کرد، گنجاندن وجوه فلسفی کنگفو در آموزههایش سبب شد بهعنوان یک فیلسوف هم شناخته شود.
مدرسهی ییپ هنرآموزان را تشویق میکرد تا پیرامون اصول بودایی و تائویی اندیشهورزی کنند. به آنها میگفت مانند آب، روان باشند. این عقیدهی هستهای بروس لی در سبک مبارزه جیت کان دو بود که از استادش یاد گرفت.
اندیشه لی در مورد نیاز به انطباق دائمی [با شرایط] حین یک مبارزه نیز با «ئی چینگ»[۲] چینی بهمعنی «کتاب دگرگونیها» بیارتباط نبود. اصل اساسی ئی چینگ این است که همهچیز باید روان و در جریان باشد. بنابراین، فرد باید یاد بگیرد که چطور در دگرگونی موفق شود. (جالب است که در نوشتههای بروس لی هیچ اثری از کتاب باستانی «سون تزو»[۳] با موضوع جنگ تحت عنوان «هنر جنگ» وجود ندارد.)
لی با فلسفه غرب هم بهخوبی آشنا بود و کتابهای زیادی با موضوع فلسفه غرب داشت. اگرچه مشخص نیست که آیا واقعاْ در رشته فلسفه از دانشگاه واشنگتن در سیاتل فارغالتحصیل شد یا نه، اما میتوان از یادداشتهایش فهمید که چند دوره دانشگاهی در رشته فلسفه گذرانده است. (در آثارش به ژان پل سارتر، مارتین هایدگر و رنه دکارت اشاره میکند).
بروس لی نظراتش پیرامون «خودشکوفایی» را از اگزیستانسیالیسم ژان پل سارتر به عاریه گرفته بود. نوشتههایش در باب اراده نیز تحت تأثیر نظرات فیلسوف آلمانی فردریش نیچه بوده است
برخی از مفاهیمی که لی در هنرهای رزمیاش استفاده میکرد در واقع ریشه در فلسفه غرب دارند، نه فلسفه چینی. بهعنوان مثال، نظراتش پیرامون «خودشکوفایی»[۴] (شناخت ظرفیتهای کامل خویشتن) را از اگزیستانسیالیسم ژان پل سارتر به عاریه گرفته بود. نوشتههایش در باب اراده نیز تحت تأثیر نظرات فیلسوف آلمانی فردریش نیچه بوده است.
در ادامه ۹ مورد از نقل قولهای فلسفی بروس لی را میبینیم که پس از مرگش توسط «جان لیتل»[۵] از نوشتههایش استخراج شد:
یک: قانون توازن قانونیست که در آن فرد باید با قدرت طرف مقابلش [حریف] در توزان باشد، نه در تعارض. این یعنی فرد نباید هیچ کار غیرطبیعی یا غیرارادی انجام ندهد. مهم این است که بههیچ عنوان تقلا نکنیم،
دو: از آنجا که زندگی یک فرایند همیشه در حال تحول است، فرد باید در این فرایند جاری شود و کشف کند چطور میتوان تمام ظرفیتهای خویشتن را شناخت و توصیف کرد،
سه: فقط میانهرویِ هوشیارانه است که پایدار میماند و اینکه همیشه مقاومت کنیم. تنها بخش میانی هرچیز باقی میماند، زیرا پاندول زندگی باید همیشه توازن داشته باشد و بخش میانی آن پاندول، همان توازن است.
چهار: یک مربی خوب نمیتواند در یک روال عادی ثابت بماند. او نباید شاگردانش را مجبور کند تا در یک الگوی بدون زندگی [مرده] باقی بمانند؛ یک فرمول از پیش تعیین شده.
پنج: تمرکز ریشه تمام تواناییهای برتر در انسان است.
شش: این توانایی خلاقیت انسان است که او را از سایر حیوانات مجزا میکند.
هفت: هیچچیز بهجز اکنون و اینجا وجود ندارد.
هشت: [پهنه] زندگی گسترده است. بینهایت است. هیچ مرزی در آن وجود ندارد. هیچ پیشتازی در آن نیست.
نه: زندگی هرگز راکد نیست. همواره در حرکت است… همهچیز با حرکت زنده است و با حرکت کردن، قدرت بهدست میآید.
پینوشت:
[۱] Yip Man
[۲] I Ching
[۳] Sun Tzu
[۴] self-actualisation
[۵] John Little
۱۴ آبان, ۱۳۹۷