کره جنوبی یکی از کشورهایی است که طی چند دههی اخیر پیشرفت عظیمی در اقتصاد و فناوری داشته و همچنین یکی از کشورهایی است که از منابع قدرت نرمش هوشمندانه استفاده میکند. قدرت نرم کره جنوبی بیشتر در شرق آسیا متمرکز و تاثیرگذار بوده، اما نفوذی در دیگر مناطق مانند غرب آسیا هم ــ اکثراً در چند سال اخیر ــ داشته است.
یکی از کشورهای غرب آسیا که قدرت نرم کره جنوبی در آن مشاهده میشود ایران است. در سالهای اخیر، ایرانیها علاقهی ویژهای به فرهنگ و محصولات کره پیدا کردهاند که مستقیماً بر روابط تجاری و بازرگانی این دو ملت تاثیرگذار بوده است. یکی از دلایل اصلی این مسئله موج کرهای است که با نام «هالییو»[۱] شناخته میشود. چند دلیل اصلی برای تأثیر فزایندهی قدرت نرم کره در ایران و نقش آن در رابطهی دوجانبه ایران و کره وجود دارد.
قدرت نرم، که «جوزف نای»[۲] از دانشگاه هاروارد در سال ۱۹۹۰ آن را نامگذاری کرد، ابزار ترغیب از طریق جذب و همکاری درعوض ارعاب و بهرهگیری از انگیزههای مالی است. قدرت نرم توانایی شکل دادن تمایلات دیگران از راه جاذبه و کشش است. ویژگی بارز قدرت نرم این است که تهدیدکننده نیست؛ سلاحهای قدرت نرم فرهنگ، ارزشهای سیاسی و اقتصاد هستند.
منظور از هالییو گسترش قابلتوجه فرهنگ و [صنعت] سرگرمی کره جنوبی در دهه ۱۹۹۰ در آسیا و اخیراً در باقی دنیا است. محبوبیت فرهنگ عامهی کره در ایران و سایر نقاط جهان دلایل مختلفی دارد (مانند جذابیت ستارهها، جاذبهی فرهنگی، وجههای شستهورفته در مقایسه با فیلمها، لباسها و موسیقی غرب) و به سن، علایق و ارزشهای مخاطبان وابسته است. بازیگران سریالهای درام کرهای بهعنوان یکی از مهمترین عوامل در محبوبیت فزایندهی سریالهای کرهای ارزیابی هستند.
شاید نه تمام سلبریتیهای کرهای، اما بیشتر هنرمندانی که در سریالها و برنامههای تلویزیونی کرهای مختلف کار میکنند جذاب قلمداد میشوند. بنابراین، میان دیگر خصوصیات ذکرشده، سریالهای کرهای و زیبایی در صدر چیزهایی باقی ماندهاند که فرهنگ کره را برای ایرانیها جذاب میکند؛ چون مردم ایران زیبایی را دوست دارند، همانطور که در غنای شعری ایران و صنعت فیلم و تلویزیون معاصر آن مشخص است. در سال ۲۰۰۰ هزینهی خرید یک برنامه تلویزیونی یا سریال کرهای یک چهارم برنامه یا سریال ژاپنی مشابه آن بود.
سریالهای کرهای نهتنها تعداد مخاطبان خود را در ایران و کشورهای خاورمیانه افزایش دادهاند، بلکه همچنین بر جوامع تأثیر گذاشتهاند. پژوهش اخیر آقای مظفری عوامل اصلی محبوبیت فیلمها و سریالهای کرهای در ایران را شناسایی کرده است. او در پژوهش خود تاثیرهای مستقیم و غیرمستقیم سریالهای کرهای بر بازارهای ایرانی را تحلیل میکنند. یافتههای پژوهش حاکی از آن هستند که سهم صنعت سریال کرهای بهدلیل محتوا و درسهای اخلاقیاش در بازار افزایش پیدا کرده است. علاوهبر آن، ایرانیها سبک لباس پوشیدن و آرایش هنرمندان کرهای را ترجیح میدهند. مظفری همچنین شرح داده است که سریالهای کرهای از لحاظ احساسی قوی هستند و این چیزی است که بیشتر ایرانیان خوششان میآید. دلیل دیگر این است که سریالهای کرهای زندگی شهری طبقه متوسط که نماد «مدرنیزاسیون» است را نشان میدهند و این برای ایرانیهایی که در موقعیت مشابهی قرار دارند، جالب است.
قدرت نرم ابعاد مختلفی دارد و همانطور که ذکر شد، یک کشور ممکن است در یک حوزه ضعیف و در حوزهی دیگر قدرتمند باشد، اما لازم به ذکر است که بهطور کلی کشورهای پیشرفته و صنعتیشده در حوزه قدرت نرم بیشتر از همه موفق بودهاند.
این مسئله دربارهی کره جنوبی نیز صدق میکند. اگرچه کره جنوبی قدرت اقتصادی و فناوری بالایی دارد، اما قدرت نرمش نسبت به کشورهای غربی ضعیفتر است و مقامات صدا و سیما و فرهنگ این کشور در حال توسعهی اقدامات استراتژیکی مانند موسیقی پاپ کرهای هستند تا محبوبیت «فرهنگ کره» را افزایش دهند.
در نتیجه، جهان قدرت اقتصادی عظیمش را بر حوزهی فرهنگی متمرکز کرده است.
پینوشت:
[۱] Hallyu
[۲] Joseph Nye
۲۲ آبان, ۱۳۹۷