کریستوفر نولان
اریک کوهن
کریستوفر نولان به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین کارگردانان حال حاضر جهان اعتقاد دارد که جای فیلم سینمایی، سینماست و پلت‌فرم‌های جدیدی مانند نتفلیکس نمی‌توانند همان احساسی را به مخاطب منتقل کنند که بیننده روی صندلی سینما آن را تجربه خواهد کرد.
«کریستوفر نولان»[۱] اهل جنگیدن برای پرده بزرگ سینماست. او فیلم‌هایش را مناسب پخش ۷۰ میلی‌متری می‌سازد و شاید این مسئله در «دانکرک»[۲] بیشتر از دیگر فیلم‌هایش به‌چشم بیاید. دانکرک بازسازی نفس‌گیر او از تلاش سربازان متفقین برای تخلیه از سواحل دانکرکِ فرانسه در سال ۱۹۴۰ است. این فیلمِ ۱۰۶ دقیقه‌ای با موسیقی تکان‌دهنده و افکت‌های صوتی لرزاننده که بیشترین تأثیرشان را در صفحه‌نمایش بزرگ «آی‌مکس»[۳] به دست می‌آورد، بیننده را مرتب بین وقایع روی زمین، هوا و دریا جابجا می‌کند.
نتفلیکس نفرت عجیبی نسبت‌به فیلم‌های سینمایی دارد. آن‌ها این سیاست نابخرادانه را دارند که همه فیلم‌ها باید هم‌زمان با اکران، پخش اینترنتی هم بشوند.
با دانستن این مطلب، دیگر تعجب‌برانگیز نیست که بدانیم نولان علاقه چندانی به «نتفلیکس»[۴] ندارد؛ مخصوصاً به خاطر عدم تمایل نتفلیکس در حمایت از پخش سینمایی. نولان پیش از این در مصاحبه‌ای گفته بود: «نتفلیکس نفرت عجیبی نسبت‌به فیلم‌های سینمایی دارد. آن‌ها این سیاست نابخرادانه را دارند که همه فیلم‌ها باید هم‌زمان با اکران، پخش اینترنتی هم بشوند. سیاست آن‌ها به‌وضوح الگویی غیرقابل‌دفاع برای پخش سینمایی است. به‌همین خاطر آن‌ها در این صنعت نقشی نداشته و فکر می‌کنم در حال از دست دادن فرصت بزرگی هستند.»
او به این نکته اشاره کرده بود که «آمازون»[۵] فیلم‌هایش را قبل از توزیع در بسترهای اینترنتی‌اش، در سینماها اکران می‌کند و نباید آن را در این موضوع همراه نتفلیکس دانست: «می‌توانید ببینید که آمازون به‌وضوح از این‌که مرتکب چنین اشتباهی نمی‌شود، خوشحال است. بازه‌ی اکران در سینماها ۹۰ روزه است، این الگو کاملاً کاربردی و فوق‌العاده است»
تلاش‌های بیهوده‌ی نتفلیکس
نتفلیکس بودجه بیشتر و درجه بیشتری از آزادی عمل خلاقانه را برای کارگردان‌های مهم جهان فراهم می‌کند و دو مورد از فیلم‌هایش امسال در «جشنواره کن»[۶] اکران شدند: «اوکجا[۷]»، طنز علمی تخیلی «بونگ جون هو»[۸] و «داستان‌های مایروویتز (جدید و منتخب) »[۹] ساخته‌ی «نوآ بابمباک»[۱۰]، اما نولان تحت تأثیر قرار نگرفته است. او در این‌باره گفت: «فکر می‌کنم اگر نتفلیکس از سرمایه‌گذاری‌اش روی کارگردان‌ها و پروژه‌های جالب به‌عنوان اهرم فشاری عجیب و غریب برای تعطیل کردن سینماها استفاده نمی‌کرد، کارش قابل تحسین‌تر بود. کار آن‌ها خیلی بیهوده است، من واقعاً دلیلش را نمی‌فهمم.»
نولان تمایل دارد با همان لحن جدی و صریح فیلم‌هایش صحبت کند و البته این اولین‌باری هم نیست که به پخش دیجیتال حمله می‌کند. او در ماه مارس در نشستی حین کنفرانس سینمادارن «سینماکان»[۱۱] به مخاطبین این صنعت گفته بود: «دانکرک باید این حس را در شما ایجاد کند که انگار آن‌جا هستید و تنها روش این کار، پخش [اکران] در سینما است.» نولان در همان نشست در پاسخ به «سو کرول»[۱۲] رئیس بازاریابی و توزیع جهانی کمپانی «برادران وارنر»[۱۳] که گفته بود «مشتریان به ما می‌گویند که انتخاب‌های بیشتری در زمینه نحوه و مکان مشاهده محتوا نیاز دارند» به‌صراحت پاسخ داد و گفت: «تنها بستری که به صحبت در مورد آن علاقه دارم، اکران سینمایی است.»
نمایی از فیلم دانکرک اثر کریستوفر نولان
پس خیلی طبیعی بود که وقتی از او بپرسند «آیا هیچ‌وقت با نتفلیکس در ساخت اثری که استودیوها آن را نمی‌سازند، کار خواهد کرد؟» بدون هیچ درنگی پاسخ دهد: «نه!» او گفته بود: «خب برای چه این کار را بکنم؟ وقتی آدم فیلم سینمایی می‌سازد، جای پخش آن در سینماها است.» او افزوده بود که این بحث با پیدایش نتفلیکس به وجود نیامده است: «من در دهه ۱۹۸۰ و در زمان تولد ویدئوهای خانگی بزرگ شدم؛ بدترین کابوس یک فیلم‌ساز در دهه ۱۹۹۰ این بود که استودیو ناگهان تغییر نظر داده و بگوید: “می‌دونی چیه؟ ما می‌خوایم فیلمت را به‌جای سینما از طریق نوار ویدئو پخش کنیم.” این اتفاق قبلاً هم می‌افتاد و چیز جدیدی نیست.»
سینما «جانشین بَردار» نیست
بحث در مورد بسترهای تماشای آثار هنری به‌طور اجتناب‌ناپذیری به تلویزیون کشیده می‌شود. نولان تلویزیون را در تضاد با نظراتش نمی‌داند و مشکلی با آن ندارد. (برادرش جاناتان[۱۶] مجموعه وسترن علمی تخیلی وست‌ورلد[۱۷] را برای اچ‌بی‌او[۱۸] می‌سازد) نولان گفته بود: «همه نسل‌ها فکر می‌کنند خودشان تلویزیون را اختراع کرده‌اند و قبل از آن‌ها هیچ [شبکه‌ی] تلویزیونی خوبی وجود نداشته است. فکر می‌کنم وقتی دوره‌های به‌اصطلاح طلایی تلویزیون را بررسی کنید، متوجه تمایل شاغلین در تلویزیون و رسانه‌ها به تحسین بیش‌ازحد تلویزیون می‌شوید. در مورد فیلم چنین تمایلی وجود ندارد. صنعت فیلم تمایل ندارد که بنشیند و بگوید: “کاری که ما می‌کنیم خیلی بهتر از کاری است که هاوارد هاکس[۱۹] در دهه ۱۹۵۰ است؛ یا چنین حرف‌هایی. ” این فقط یک تفاوت بین سبک‌ها است.»
نولان این نظر را که تلویزیون به‌نحوی جای فیلم دیدن را در فرهنگ‌عامه گرفته، قبول ندارد: «ده سال قبل از من سؤال‌های زیادی در مورد صنعت بازی‌های ویدئویی می‌پرسیدند. مثلاً می‌پرسیدند آیا این بازی‌ها باعث از بین رفتن فیلم‌ها می‌شوند؟ یا سؤالاتی مانند آن. این چیز کاملاً متفاوتی است. حالا همین بحث در مورد واقعیت مجازی[۲۰] مطرح است. این چیزها کاملاً با هم فرق دارند. من عاشق تلویزیون هستم. تلویزیون عالی است. عاشق کاری هستم که برادرم در تلویزیون می‌سازد، عاشق دیدن کار او در آن قالب هستم. تلویزیون رسانه کاملاً متفاوتی است.»
فیلم‌سازی در استودیو همیشه کار سطح بالایی بوده چرا که محل تلاقی هنر و تجارت است.
نولان به‌شخصه از کار کردن در فضای استودیویی راضی است، مخصوصاً از کار کردن با برادران وارنر که از سال ۲۰۰۲ و فیلم «بی‌خوابی»[۲۱] همکار همدیگر بوده‌اند. او می‌گوید: «فیلم‌سازی در استودیو همیشه کار سطح بالایی بوده چرا که محل تلاقی هنر و تجارت است. فقط باید روش کار کردن در این سیستم را بفهمید، این سیستم ماشین بسیار قدرتمندی است که منابع فراوان و سازوکارهایی عالی برای پخش در اختیار دارد»، اما او در مورد پروژه‌هایی که در آن سطح ساخته نیز نظراتی خاصی دارد. نولان [در مصاحبه] به فیلم کوتاه «کی»[۲۲] که در سال ۲۰۱۴ در مورد پویانماهای آمریکایی فعال در زمینه «استاپ‌موشن»[۲۳] به‌صورت مستقل ساخته بود، اشاره می‌کند و می‌گوید: «من چنین فیلمی را در یک استودیو نمی‌سازم. در سینما به قصه‌گویی‌های مقیاس بزرگ علاقه‌مندم و فکر می‌کنم استودیوها بهترین جا برای این کار هستند؛ البته اگر بتوانید رابطه خوب و کارآمدی را پیدا کنید.»
پی‌نوشت‌ها:
[۱] Christopher Nolan
[۲] Dunkirk
[۳] IMAX
[۴] Netflix
[۵] Amazon
[۶] Cannes
[۷] Okja
[۸] Bong Joon Ho
[۹] The Meyerowitz Stories (New and Selected)
[۱۰] Noah Baumbach
[۱۱] CinemaCon
[۱۲] Sue Kroll
[۱۳] Warner Bros.
[۱۴] Silicon Valley
[۱۵] Wall Street
[۱۶] Jonathan
[۱۷] Westworld
[۱۸] HBO
[۱۹] Howard Hawks
[۲۰] VR (Virtual Reality)
[۲۱] Insomnia
[۲۲] Quay
[۲۳] Stop Motion
۲۰ فروردین, ۱۳۹۸