پنج مقاله برتر پشت‌صحنه در سال ۱۴۰۰

طی چند سال اخیر، فیلمسازان سیاه‌پوست بیشتری فرصت پیدا کرده‌اند که داستان‌های تاریخی تعریف کنند. آن‌ها عزمشان را جزم کرده‌اند به دوره فرمانروایی روایت‌هایی که سفیدان را منجی نشان می‌دادند، پایان دهند و سیاه‌پوستان را در مرکز داستان بنشانند. آن‌ها سر روی شانهٔ هم گذاشته‌اند و در سوگ اتفاقاتی مثل «پنج نفر سنترال پارک»[۱] گریسته‌اند (در مینی‌سریال «وقتی ما را می‌بینند»[۲]). آن‌ها به ما چیزهای زیادی در مورد تاریخِ در گور دفن‌شدهٔ جریان قتل‌عام نژادیِ تولسا[۳] یاد داده‌اند (در مجموعه «نگهبانان»[۴]). این کارگردانان نه‌تنها بزرگی را در تقاطع با بی‌عدالتی در قاب تصویر کشیدند، بلکه بخش‌هایی از زندگی سیاهان را روی پرده نقره‌ای به حرکت درآوردند که پیش از آن بیرون از پردهٔ نقره‌ای برای بسیاری فاش شده بود.

فیلم‌های بالیوودی هم‌زمان هم تجاری هستند و هم سیاسی. آن‌ها تجسم مادی تکثرگرایی هند به‌شمار می‌روند و در حال‌وهوای سیاسی کنونی، همین مشخصه‌هاست که فیلم‌های بالیوود را به اهدافی سیاسی برای نابود شدن تبدیل می‌کند. دولت نخست‌وزیر «نارندرا مودی»^[۵] و حزب هندو-ناسیونالیستش با شیوه‌هایی که یادآور همان جریان معروف قدیمی لیست‌سیاه هالیوود است از ابزارهایی قدرتمند استفاده می‌کند تا آزادی خلاقانهٔ بالیوود را به قهقرا ببرد. او می‌کوشد سطح اثرگذاری مسلمانان در بالیوود را کمتر و کوچک‌تر کند؛ مسلمانانی که حضور پررنگی در صنعت فیلم هند دارند.

وقتی به تاریخ سینمای بریتانیا و خشونت موجود در استعمارگری این کشور نگاه می‌کنیم با حجم ناخوشایندی از تحریف واقعیت در روایت‌ها مواجه می‌شویم. مناطق گسترده‌ای از آسیا، آفریقا، استرالیا و آمریکا نیز میزان مشابهی از وحشی‌گری بریتانیایی را تجربه کرده‌اند. از قحطی بنگال شرقی و اردوگاه‌های کار اجباری جنگ بوئر تا سرکوب قیام «مائو مائو» در کنیا؛ اما شما هیچ‌گاه بازتاب این حقایق را در فیلم‌هایمان نمی‌بینید. قدرت نظامی ما مدت‌هاست کم‌رنگ شده اما در زمینه‌های فرهنگی، بریتانیا هنوز یک استعمارگر قدرتمند است.

جدیدترین نسخهٔ «تل‌ماسه»، آنچه برای «لارنس عربستان»^[۶] ساخته «دیوید لین» اتفاق افتاد را به ذهن متبادر می‌کند. گشتن به‌دنبال هر نوع بازنمایی هویت‌محور در یک محصول سرگرمی همواره فرآیندی ناخوشایند است و بدیهی است که «فرانک هربرت» مسلمان نبوده و این نیز قصه مسلمانان نیست؛ این قصهٔ هربرت و بازتابی از زمانه‌اَش است. تل‌ماسه همواره چیزی بیشتر از یک تکه زمین خشک و بی‌آب و علف بوده است، اما «تل‌ماسه: قسمت اول» ساخته «دنی ویلنوو» نتوانسته است فراتر از شن و ماسه‌ها را ببیند.

شخصیت «شرور روسی» به‌عنوان کلیشه‌‌ای از دوران جنگ سرد، به تازگی به هالیوود بازنگشته؛ بلکه هیچ‌گاه سینما را ترک نکرده بوده است. در هالیوود فیلمی پس از فیلم دیگر، روسیه را یا مستقیما به عنوان سرزمینی شیطانی تصویر کرده‌اند («بیوه سیاه» و «اعلان سرخ» محصول ۲۰۲۱)، یا زادگاه الیگارش‌های خشن (از «راکِنرولا» محصول۲۰۰۸ تا «تنت»، آخرین ساخته «کریستوفر نولان») و قاتلان خوش‌بَرورُو («گنجشک سرخ» محصول۲۰۱۸، «آنا» محصول۲۰۱۹ و باز هم «بیوه سیاه»). «یان اسکات» در کتاب «جنگ سرد دوم: وسواس جدید هالیوود نسبت به روسیه» به بررسی دور جدید روسیه‌هراسی در هالیوود پرداخته است.